• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلیمان بهبودی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


"سلیمان بهبودی "فرزند"سلمان" در سال ۱۲۷۸ش متولد شد. تحصیلات خود را در مدرسه "اقدسیه" به پایان رسانید و از مدرسه "آلیانس" فرانسه دیپلم خود را گرفت. در سلطنت قاجار در کسوت نظامی‌گری بود، و پس از تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی در سال ۱۳۰۴ش از کسوت نظامی‌گری بیرون رفت و به وزارت دربار منتقل شد و به عنوان رییس سرایدارخانه کاخ‌های سلطنتی مشغول به کار شد. ضمنا ادارات، نظارتخانه‌ی صندوقخانه، ساختمان باغات و مباشرت خرید را نیز اداره می‌کرد.


بهبودی در جوانی وارد خدمات دولتی شد. سپس در زمان سوئدی‌ها به ژاندارمری منتقل شد. از سال ۱۲۹۶ به خدمت نظام رفت و در یکی از جنگ‌های داخلی واقع در شمال کشور شرکت کرد. پس از کودتای ۱۲۹۹ رضاخان، مورد توجه وی قرار می‌گیرد و از سال ۱۲۰۱ش برای انجام امور داخلی رضاخان انتخاب می‌شود. پس از تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی در سال ۱۳۰۴ش از کسوت نظامی‌گری بیرون رفت و به وزارت دربار منتقل شد و به عنوان رییس سرایدارخانه کاخ‌های سلطنتی مشغول به کار شد.
[۱] هویدا، عباس، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد، ج۱، ص۱۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۲۸۲.
ضمنا ادارات، نظارتخانه‌ی صندوقخانه، ساختمان باغات و مباشرت خرید را نیز اداره می‌کرد. در خاطرات بهبودی آمده است: «پس از آن‌که "سردار سپه" به مقام سلطنت رسید و "تیمورتاش" وزیر دربار شد به موجب حکمی‌ مرا به عنوان رییس سرایدارخانه در وزارت دربار استخدام کردند؛ در حالی که من سمت مستخدمی‌ شاه را به عهده داشتم و عملا وکیل خرج او و خانواده‌اش بودم.»
[۲] میرزا صالح، غلامحسین، خاطرات بهبودی رضاشاه و شمس پهلوی، ص۳، تهران، طرح نو، ۱۳۷۲.
سلیمان ‌بهبودی درباره نوع رابطه خود با رضاشاه در کتاب خاطراتش می‌نویسد: «اعلی‌حضرت بارها می‌فرمودند که سلیمان برای من نوکر نیست جز خانواده ماست همیشه می‌فرمودند فلانی برای من خیلی ارزش دارد و بدون او زندگی برای من مشکل است. پس از جلوس به سلطنت اعلی‌حضرت همایونی شروع به مسافرت به ولایات و نقاط مختلف مملکت فرمودند و در اغلب این مسافرت‌ها بنده هم افتخار التزام رکاب ایشان را داشتم. من اگر یگانه شخص نزدیک به دربار نبودم به طور قطع یکی از چند نفری به شمار می‌آمدم که در زندگی خصوصی معظم‌له از محرمان محسوب می‌شدم.»
[۳] میرزا صالح، غلامحسین، خاطرات بهبودی رضاشاه و شمس پهلوی، ص۵، تهران، طرح نو، ۱۳۷۲.

بهبودی در سال ۱۳۱۹ش با داشتن پایه ۹ اداری به سمت آجودانی "محمدرضا پهلوی" انتخاب شد و در سال ۱۳۲۸ش رییس تشریفات دربار شد و در همین سال طبق دستور محمدرضا پهلوی شورای عشایری را تشکیل داد و به سمت نیابت ریاست منصوب گردید.
[۴] مرسلوند، حسن، شرح رجال و مشاهیر معاصر، ج۱، ص۱۰۲، تهران، الهام.


یکی از مهره‌های مهمی‌که واسطه رضاخان با انگلیس‌ها بود و از محرمانه‌ترین اسرار رضاخان اطلاع داشت و هیچ کس دیگر را سراغ نداریم که به‌اندازه او درباره وقایع پشت پرده حکومت رضاخان مطلع باشد، سلیمان‌ بهبودی است. وی همان گونه که گفتیم مامور خدمت به خانواده رضاخان شد. وظیفه بهبودی خرید و تهیه مواد غذایی بود؛ اما سلیمان به بهانه‌های مختلف مثلا زیاد مصرف کردن اقلام و اجناس خانه و یا چیزهای دیگر توسط رضاخان کتک می‌خورد حتی گاهی، راهی بیمارستان می‌شد؛ ولی دوباره رضاخان او را می‌بخشید و دوباره این برنامه تکرار می‌شد.
[۵] فردوست، حسین، ظهور و سقوط، ج۱، ص۸۲، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.


بهبودی تا آ‌خرین لحظه با رضاخان بود. با او به تبعید رفت و در آن‌جا باز هم مسئول تهیه مایحتاج رضاخان بود. "محمدرضا شاه" دو میلیون تومان پول برای هزینه پدر و خانواده‌اش را به بهبودی داد و بهبودی یک میلیون و دویست هزارتومان آن را برای این‌که حق خوش‌ خدمتی را خوب ادا کرده باشد، بعد از بازگشت به ایران پس داد. سلیمان در دربار بعدی نیز محرم و خادم شاه بود تا خود را در مقام معاونت دربار رشد داد. پسر او "ناصربهبودی" هم با کمک پدر به نمایندگی مجلس رسید.
[۶] فردوست، حسین، ظهور و سقوط، ج۱، ص۸۴، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.


سلیمان تا سال‌های دهه ۴۰ نیز هم‌چنان یکی از نزدیکان شاه بود؛ اما در قضیه تصویب لایحه اعطای مصونیت قضایی به هیئت مستشاری آمریکا مورد غضب محمدرضاشاه قرار گرفت و خانه‌نشین شد.
[۷] طلوعی، محمود، رجال عصر پهلوی، ج۲، ص۷۴۲، تهران، البرز، ۱۳۷۲.
قضیه از این قرار بود که نمایندگان مجلس در تصویب این لایحه مردد مانده بودند که آیا این لایحه از طرف دربار طبق موافقت آن‌ها است یا نه. به همین جهت به "ناصر بهبودی" فرزند سلیمان مراجعه می‌کنند تا از طریق پدر که با دربار بسیار نزدیک است، از نظر آن‌ها مطلع شوند. ناصر بهبودی با پدر تماس می‌گیرد تا از شاه در این مورد سوال کند. سلیمان‌ بهبودی موفق به دیدار شاه نمی‌شود. به همین دلیل به پسر خود می‌گوید نتوانستم شرفیاب شوم؛ ولی دولت لابد بدون اطلاع اعلی‌حضرت چنین لایحه‌ای به مجلس نمی‌دهد. ناصر از صحبت‌های پدر این چنین استنباط می‌کند که شاه اصراری به تصویب لایحه ندارد و یا حداقل نخواسته است، اظهارنظر صریحی بکند. بنابراین نمایندگان با جرات بیشتری با این لایحه مخالفت کردند. اما رییس مجلس بدون توجه به رای نمایندگان لایحه را تصویب کرد. این عمل باعث عصبانیت و مخالفت شدید نمایندگان شد و تصویب این لایحه سر و صدای زیادی را به وجود آورد که باعث خشم"محمدرضا" شد. او می‌خواست این لایحه بدون سر و صدا و در سکوت بدون این‌که حساسیتی را از طرف مردم در بر داشته باشد، در مجلس به تصویب مجلس برسد. در این بین گزارش خبرچینان و یا تلفن‌چیان مجلس به گوش شاه رسید. او مطلع شد که صدای این مخالفت‌ها به دلیل اطلاعات نادرست و سوء تفاهم سلیمان ‌بهبودی و پسرش بوده است. نتیجه، طرد بهبودی و جلوگیری از تجدید انتخاب عده‌ای از نمایندگان مخالف بود. البته شاه فکر می‌کرد بهبودی تحت تاثیر روحانیون این آتش را دامن زده است.
[۸] طلوعی، محمود، رجال عصر پهلوی، ج۲، ص۸۹۷، تهران، البرز، ۱۳۷۲.

او بعد از این ماجرا و خانه‌نشینی در پست و مقام دیگری قرار نگرفت و اطلاعات چندانی از او در دست نیست فردوست می‌نویسد: سلیمان بهبودی در دربار پهلوی فرد معروفی بود و از درباری‌ها کسی نبود که او نشناسد و حتی خانه‌اش را نداند او تاچندی قبل از انقلاب زنده بود و گاهی به دیدن من می‌آمد.
[۹] فردوست، حسین، ظهور و سقوط، ج۱، ص۸۴، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.


ناصر بهبودی فرزند سلیمان در سال ۱۳۰۱ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات دوره متوسطه را در دبیرستان دارالفنون و تحصیلات عالی را در دانشکده فنی دانشگاه تهران گذراند و موفق به اخذ لیسانس در رشته برق شد و عازم خارج از کشور شد و مدرک مهندسی را در رشته مکانیک از دانشگاه بروکسل اخذ کرد. وی پس از مراجعت به ایران مشاغلی از جمله بازرس اداره کل هواپیمایی کشوری، مدیر کل راه آهن، بازرس مخصوص وزیر راه و نماینده مجلس شورای ملی در چهار دوره را عهده دار بود.
[۱۰] هویدا، عباس، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد، ج۱، ص۱۶، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۲۸۲.
وی بیشتر متمایل به انگلیس بود. او ابتدا عضو حزب "مردم" و بعد عضو "کانون ‌مهندسین" بود و بعد نیز به عضویت حزب "رستاخیز" درآمد. او عضو جمعیت فراماسونری لژهای "آسیا" "دانش" و "باشگاه ورزشی شاهنشاهی" نیز بود. ناصر بهبودی یک بار نیز به علت سو استفاده مالی به وزارت دادگستری خوانده شد.
[۱۱] مصدق، محمد، دولتمردان عصر پهلوی به روایت اسناد، ص۲۶۸


۱. ↑ هویدا، عباس، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد، ج۱، ص۱۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۲۸۲.
۲. ↑ میرزا صالح، غلامحسین، خاطرات بهبودی رضاشاه و شمس پهلوی، ص۳، تهران، طرح نو، ۱۳۷۲.
۳. ↑ میرزا صالح، غلامحسین، خاطرات بهبودی رضاشاه و شمس پهلوی، ص۵، تهران، طرح نو، ۱۳۷۲.
۴. ↑ مرسلوند، حسن، شرح رجال و مشاهیر معاصر، ج۱، ص۱۰۲، تهران، الهام.
۵. ↑ فردوست، حسین، ظهور و سقوط، ج۱، ص۸۲، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.
۶. ↑ فردوست، حسین، ظهور و سقوط، ج۱، ص۸۴، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.
۷. ↑ طلوعی، محمود، رجال عصر پهلوی، ج۲، ص۷۴۲، تهران، البرز، ۱۳۷۲.
۸. ↑ طلوعی، محمود، رجال عصر پهلوی، ج۲، ص۸۹۷، تهران، البرز، ۱۳۷۲.
۹. ↑ فردوست، حسین، ظهور و سقوط، ج۱، ص۸۴، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.
۱۰. ↑ هویدا، عباس، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد، ج۱، ص۱۶، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۲۸۲.
۱۱. ↑ مصدق، محمد، دولتمردان عصر پهلوی به روایت اسناد، ص۲۶۸


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «سلیمان بهبودی» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۳/۲۲.    



جعبه ابزار