سیدمهدی حسینی بیان همدانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سیدمهدی حسینی بیان همدانی (زاده ۱۳۱۵ شمسی) از علمای برجسته حوزه‌های علمیه
ایران است.
وی در طول بیش از پنج دهه فعالیت علمی، به تدریس دروس حوزوی، مدیریت اسلامی و معارف اسلامی در دانشگاه‌ها اشتغال داشته است.
از جمله آثار علمی او، تکمیل و تحقیق کتاب «
مبسوط شیخ طوسی» است.
حسینی بیان همچنین در حوزه‌های قضایی و مدیریتی فعالیت داشته و با نهادهایی مانند
بازرسی کل کشور و
شورای عالی مدیریت حوزه‌های علمیه قم همکاری کرده است. وی همواره به عنوان داور، استاد راهنما و مشاور در رساله‌های علمی حوزه‌های علمیه حضور فعال داشته است.
سید مهدی حسینی بیان (معروف به سید زین‌العابدین)، فرزند سید خلیل، در سال ۱۳۱۵ شمسی در روستای قایش از شهرستان رزن
همدان متولد شد.
پس از گذراندن دوران کودکی، در سن هفت سالگی به
مکتب‌خانه راه یافت و دروس رایج مکتب‌خانه‌ای آن زمان را فرا گرفت. این دروس شامل آموزش الفبای عربی،
قرائت قرآن مجید و مطالعه کتبی در
ادبیات فارسی نظیر
فرائد الادب اثر میرزا
عبدالعظیم قریب گرگانی،
تاریخ معجم اثر میرزا
فضل‌الله یزدی،
طوفان البکاء اثر میرزا
ابراهیم جوهری،
کلیله و دمنه بهرام شاهی، ن
صاب الصبیان اثر
بدرالدین ابونصر فراهی سجزی و کتب مشابه بود.
در سال ۱۳۴۰ خورشیدی مطابق با ۱۳۸۰ قمری، همزمان با رحلت آیت‌الله العظمی
حاج آقا حسین بروجردی، به حوزه علمیه شهر همدان به ریاست آیت‌الله آخوند
ملاعلی معصومی همدانی وارد شد.
مطابق سنت حوزه‌های علمیه، کتاب
شرح الامثله اثر میرزا
محمد بن سلیمان تنکابنی و مجموعه‌ای دیگر از کتب
ادبیات عرب چاپ شده در یک مجلد، به همراه بخشی از کتاب «
البهجة المرضیّة فی شرح الالفیّه» معروف به سیوطی اثر
جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (شرحی بر
الفیّه محمد بن عبدالله بن مالک شافعی) را در حوزه همدان نزد اساتید ادبیات فرا گرفت.
در نیمه دوم سال ۱۳۴۱ به منظور ادامه تحصیل عازم
حوزه علمیه قم شد و پس از ورود به
شهر قم، در
مدرسه حجتیه مستقر شد و به پیگیری دروس
نحو،
ادبیات،
معانی،
بیان و
منطق با جدیت پرداخت. در ادامه، به مدت چهار سال دیگر در حوزه علمیه قم به تحصیل مشغول بود تا در سال ۱۳۴۵ شمسی، برای اولین بار پس از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی، امتحانات سه سطحی (سطح یک، دو و سه) توسط
آیت‌الله گلپایگانی برای طلاب جدید الورود به حوزه‌های علمیه برگزار گردید. وی در سطح سه که مختص طلاب فارغ التحصیل سطوح عالیه و ورودی به دروس خارج فقه و اصول بود، شرکت کرد و در هر دو مرحله امتحان کتبی و شفاهی پذیرفته شد.
نکته قابل ذکر اینکه همزمان با امتحانات حوزه علمیه، در آخرین دوره دانشکده معقول و منقول دانشکده الهیات نیز شرکت نمود و گواهینامه علمی آن را در شهریور ماه ۱۳۴۵ دریافت کرد. پس از
پیروزی انقلاب اسلامی و مقرر شدن برگزاری امتحان از علما و محصلین حوزه‌های علمیه با هماهنگی وزارت علوم به منظور صدور مدرک مورد تایید
وزارت علوم، وی در این آزمون شرکت کرده و مدرک سطح ۳ را دریافت نمود.
مرحله دوم تحصیلات وی با ورود به دروس خارج فقه و اصول همزمان شد.
در این دوره به مباحث دروس
فلسفه،
کلام و
عرفان اسلامی نیز روی آورد و کتبی نظیر
منظومه حکمت اثر حکیم حاج
ملا‌هادی سبزواری،
اشارات شیخ
ابوعلی سینا با شرح محققانه
خواجه نصیرالدین طوسی و برخی مجلدات
اسفار صدرالدین شیرازی، شرح
داود بن محمود قیصری بر
فصوص الحکم محیی‌الدین عربی و
مصباح الانس محمد بن حمزه فناری به همراه حواشی و شرح حکیمانه
حسن‌زاده آملی و
تمهید القواعد محمد بن ترکه را نزد اساتید مبرز و صاحب نظر و دارای مشرب‌های فلسفی و عرفانی تحصیل نمود.
از ابتدای سال ۱۳۴۰ که به
حوزه علمیه همدان وارد شد، پس از اتمام هر کتابی مانند
شرح الامثله، به تدریس آن کتاب برای طلاب مبتدی می‌پرداخت و این رویه را در مورد کتب بعدی نیز ادامه داد.
پس از ورود به قم، تمرکز اصلی وی بر تحصیل
فقه و
اصول بود تا اینکه پس از قبولی در امتحان سطح عالی فقه و اصول در مدت چهار سال، تدریس شرح لمعه را آغاز نمود و این روند تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به نیاز مبرم به تربیت مدیران شایسته برای نظام جمهوری اسلامی ایران، به دعوت مرکز مدیریت دولتی وابسته به سازمان امور اداری و استخدامی کشور، به مدت بیش از هفت سال شیوه‌های مدیریت اسلامی را برای مدیران ارشد جمهوری اسلامی ایران تدریس نمود.
هم‌اکنون نیز بیش از هشت سال است که به تدریس
رسائل و
مکاسب شیخ انصاری و
کفایه الاصول آخوند خراسانی در سطح حوزه علمیه قم اشتغال دارد.
وی مدتی نیز در دانشگاه آزاد اسلامی معارف اسلامی را تدریس کرده است.
در طول بیش از پنجاه سال تحصیلات حوزوی، یادداشت‌های مکتوب و مسوداتی در زمینه موضوعات مختلف فقهی، اصولی، فلسفی و کلامی در آرشیو سوابق علمی ایشان موجود است. از جمله آثار مکتوب وی، می‌توان به کتاب
مبسوط شیخ طوسی از جلد ۱ تا جلد ۴ با تکمیل و تحقیق ایشان اشاره کرد که چاپ و در اختیار حوزه‌های علمیه قرار گرفته است.
در سال ۱۳۶۱ خورشیدی، در خلال تحصیلات حوزوی، طی حکمی از رئیس سازمان بازرسی کل کشور، به عنوان بازرس قضائی از دادگاه انقلاب شهرستان قم، گزارشی از برخی پرونده‌های مربوطه تهیه نمود. همچنین در همین سال، طی احکام دیگری از
کمیته انقلاب اسلامی اراک، دادسرای زرین شهر (تاریخ ۱۳۶۱/۷/۲۵)، ادارات دولتی و نهادهای انقلابی شهرستان قم (تاریخ ۱۳۶۱/۹/۴) و دادسرای انقلاب و زندان‌های استان مرکزی (تاریخ ۱۳۶۳/۱۱/۳ )، گزارشی تهیه و به بازرسی کل کشور ارائه داده است. همکاری موثر وی با بازرسی کل کشور منجر به دعوت ایشان از طرف دادستان دادسرای انتظامی قضات وقت (آقای مروی) جهت همکاری در این دادسرا گردید و پس از مدتی تحقیق و بررسی پرونده‌های مربوطه، به تاریخ ۱۳۶۲/۱/۲۹ حکم رسمی جهت ادامه همکاری دریافت نمود.
از اوایل سال ۱۳۷۳ شمسی، همکاری خود را با شورای عالی مدیریت حوزه علمیه با داوری پایان‌نامه‌های علمی سطح ۳ و ۴ آغاز کرد و در ادامه، به تاریخ ۱۳۷۳/۳/۱۷ از سوی معاونت آموزشی شورای عالی به مسئولیت کلی امتحانات کتبی و شفاهی منصوب شد.
به تاریخ ۱۳۷۴/۶/۲۵ با حفظ سمت، به سرپرستی معاونت آموزشی منصوب شد.
به تاریخ ۱۳۷۴/۱۰/۵ با حفظ سمت، به مسئولیت مدارج علمی منصوب گردید.
به تاریخ ۱۳۷۴/۱۲/۷ طی درخواست کتبی از سوی معاونت آموزشی با کمیسیون طرح سوالات امتحانات کتبی همکاری داشته است.
به تاریخ ۱۳۷۵/۲/۲۴ به کمیسیون طرح سوالات امتحانی پایه‌های ۷ الی ۱۰ دعوت شد.
از سال ۱۳۷۳ تاکنون در داوری رساله‌ها و پایان نامه‌های فارغ التحصیلان فقه و اصول سطح ۳ و ۴ به عنوان داور و استاد راهنما و مشاور، همکاری دارد.
از سال ۱۳۸۹ تاکنون، به عنوان کارشناس فقه و حقوق در کمیته تخصّصی فقه و حقوق اسلامی می‌باشد.
همچنین به عنوان عضو هیئت ممتحنه شفاهی در پایه‌های ۷ الی ۱۰ و دروس خارج فقه و اصول به ایفای وظیفه مشغول است.
وی عضو شورای فقهی مرکز تحقیقات اسلامی مرکز شورای اسلامی و عضو کمیته علمی بررسی مقالات وقف در زمینه موقوفات اسلامی نیز می‌باشد
• گروه پژوهشی ویکی فقه.
