صُبح (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صُبح:
(الصُّبْحُ أَلَيْسَ الصُّبْحُ) صُبح: به معنى « سپيده‌دم و اول فجر» است.
به موردی از کاربرد تابعین در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قَالُواْ يَا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَن يَصِلُواْ إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّيْلِ وَ لاَ يَلْتَفِتْ مِنكُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُهَا مَا أَصَابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَلَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ) (فرشتگان عذاب گفتند: «اى لوط! ما فرستادگان پروردگار توايم؛ آن‌ها هرگز دسترسى به تو پيدا نخواهند كرد؛ در تاريكى شب، خانواده‌ات را از اين شهر حركت ده- و هيچ يک از شما پشت سرش را نگاه نكند- مگر همسرت، كه او هم به همان بلايى كه آن‌ها گرفتار مى‌شوند، گرفتار خواهد شد. موعد آن‌ها صبح است؛ آيا صبح نزديک نيست؟!» )
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: وعد عذاب اين قوم صبح همين شب است بويى از عجله و شتابزدگى هست.
و معناى آيه اين است كه ما نوجوانانى از جنس بشر نيستيم بلكه فرستادگانى هستيم براى عذاب اين قوم و هلاک كردنشان پس تو خود و اهلت را نجات بده، شبانه تو و اهلت در قطعه‌اى از همين شب حركت كنيد و از ديار اين قوم بيرون شويد كه اين‌ها در صبح همين شب به عذاب الهى گرفتار گشته هلاک خواهند شد و بين تو و صبح، فرصت بسيارى نيست و چون حركت كرديد احدى از شما به پشت سر خود نگاه نيندازد.
بعضى از مفسرين گفته‌اند مراد از كلمه التفات توجه و ميل به مال و اثاث است، خواسته‌اند بگويند از متاع‌هايى كه در اين شهر هست چيزى با خود نبريد و يا التفات به معناى تخلف از حركت شبانه است ليكن اين دو احتمال چيزى نيست كه
انسان به آن التفاتى بكند.
آيه مورد بحث ناظر به زمان و موعد نزول عذاب درباره
قوم لوط است، مى‌فرمايد:
«...موعد آن‌ها صبح است، آيا صبح نزديک نيست؟»
سرانجام، فرشتگان به
لوط (ع) گفتند: لحظه نزول عذاب و ميعاد آن‌ها صبح است و با نخستين شعاع صبحگاهى زندگى اين قوم غروب خواهد كرد، اكنون برخيزيد و هرچه زودتر شهر را ترک گوييد «مگر صبح نزديک نيست؟».
در بعضى از روايات مى‌خوانيم هنگامى كه فرشتگان موعد عذاب را صبح ذكر كردند لوط از شدت ناراحتى كه از اين قوم آلوده داشت، همان قومى كه با اعمال ننگينشان قلب او را مجروح و روح او را پر از غم و اندوه ساخته بودند، از فرشتگان خواست، حالا كه بناست نابود شوند چه‌بهتر كه زودتر! ولى آن‌ها لوط را دلدارى دادند و گفتند: مگر صبح نزديک نيست؟.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صُبح»، ج۲، ص۵۵۹.
