عصا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عصا:
(هیَ عَصایَ) عصا: به معنى «چوب يا چوبدستى» است.
اين كلمه، در آيه مورد بحث درباره موسى (ع) و معجزه او آمده است. بدون شک پيامبران براى اثبات ارتباط خود با خدا نياز به معجزه دارند وگرنه هركس مى‌تواند دعوى پيامبرى كند، بنابراين شناخت پيامبران راستين از دروغين جز از طريق معجزه ميسر نيست.
موسى پس از دريافت فرمان نبوت سند آن را نيز دريافت داشت. خداوند از موسى سؤال كرد:
«چه چيز در دست راست تو است اى موسى؟» موسى در پاسخ گفت:«اين قطعه چوب عصاى من است»
(هیَ عَصایَ) موسى از آنجا كه شايد فكر مى‌كرد تنها گفتن «اين عصاى من است» كافى نباشد، بلكه بازگو كردن آثار و فوايد آن است، اضافه كرد: من برآن تكيه مى‌كنم و برگ درختان را با آن براى گوسفندانم فرومى‌ريزم. البته پيداست، عصا براى صاحبان آن فوايد ديگرى دارد، گاهى از آن به عنوان يک وسيله دفاعى در مقابل حيوانات موذى و دشمنان استفاده مى‌كنند، گاهى در بيابان سايبان به توسط آن مى‌سازند، گاه ظرف به آن بسته و از نهر عميق، آب مى‌كشند.
به موردی از کاربرد
عصا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَآرِبُ أُخْرَى) (گفت: «اين عصاى من است؛ بر آن تكيه مى‌كنم، برگ درختان را با آن براى گوسفندانم فرو مى‌ريزم و من در آن منافع ديگرى نيز دارم.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
عصا معنايش معروف است و از نظر لغت در حكم مؤنث است و كلمه اتوكؤ از مصدر توكى است كه به معناى اعتماد و تكيه دادن است و كلمه هش به معناى چوب زدن به درخت براى ريختن برگ آن است تا گوسفندان آن را بخورند و كلمه مارب جمع ماربه است، كه راء آن با هر سه صدا خوانده مى‌شود و به معناى احتياج است و مراد از اينكه گفت: مرا در آن ماربى (حوائجى) ديگر است اين است كه اين عصا حوائجى ديگر از من بر مى‌دارد و معناى آيه روشن است و اگر موسى در پاسخ خداى تعالى پر گويى كرد و به ذكر اوصاف و خواص عصايش پرداخت، مى‌گويند بدين جهت بود كه مقام اقتضاى آن را داشت، چون مقام خلوت و راز دل گفتن با محبوب است و با محبوب سخن گفتن لذيذ است، لذا نخست جواب داد كه اين عصاى من است، سپس منافع عمومى آن را بر آن مترتب كرد، نكته اينكه گفت اين عصاى من است هم همين بوده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عصا»، ج۳، ص۱۸۷-۱۸۸.
