عُذر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُذر:
(قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنّی عُذْراً) عُذر:چنان كه «راغب» در مفردات مى‌گويد، تقاضا و خواست انسان از چيزى است كه به وسيله آن گناهانش را محو كند و آن سه گونه است:
۱. يا اين است كه مى‌گويد: من اين كار را نكردم.
۲. من اين كار را به اين دليل انجام دادم تا از اين طريق بتواند خود را از گناه خارج سازد.
۳. من اين كار را انجام دادم و ديگر تكرار نمى‌كنم و اين سه قسم عذرخواهى همان توبه است، پس هر توبه‌اى عذر است و هر عذرى توبه نيست.
امّا آيه مورد بحث درباره عذرخواهى موسى (ع) از استادش سخن مى‌گويد، موسى «گفت:اگر بعد از اين از تو درباره چيزى سؤال كردم (و بر تو ايراد گرفتم) ديگر با من مصاحبت نكن، چرا كه از ناحيه من ديگر معذور خواهى بود.»
(قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنِّي عُذْراً) اين جمله حكايت از نهايت انصاف و درونگرى موسى مى‌كند و نشان مى‌دهد كه او در برابر يک واقعيت، هرچند تلخ، تسليم بود.
به موردی از کاربرد
عُذر در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَ إِن سَأَلْتُکَ عَن شَيْءٍ بَعْدَها فَلا تُصاحِبْنی قَدْ بَلَغْتَ مِن لَّدُنّی عُذْرًا) (موسى گفت: «بعد از اين اگر درباره چيزى از تو سؤال كردم، ديگر با من مصاحبت نكن؛ زيرا از ناحيه من معذور خواهى بود.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنّی عُذْراً) يعنى به عذرى كه از ناحيه من باشد رسيدى و به نهايتش هم رسيدى.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُذر»، ج۳، ص۱۳۱.
