عُمی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُمْی:
(وَ نَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقيامَةِ عَلى وُجوهِهِمْ عُمْياً وَ بُكْماً وَ صُمًّا) عُمْی: به ضم عين و سكون ميم افعل وصفى است. مفرد آن
«اعمى» به معنى «نابينا» است.
اين آيه درباره كيفر گمراهان است، مى‌فرمايد:
«...ما آن‌ها را در روز قيامت بر
صورت‌هايشان محشور مى‌كنيم در حالى كه نابينا و گنگ و كرند...»
(عُمْياً وَ بُكْماً وَ صُمًّا) مفاد آيه از اين قرار است: به جاى اين كه آن‌ها مستقيم و ايستاده راه بروند فرشتگان عذاب آنان را به
صورت‌هايشان بر زمين مى‌كشند. بعضى نيز اين احتمال را داده‌اند كه اين گنهكاران چون در آنجا قادر به راه رفتن نيستند همچون خزندگان بر
صورت و سينه مى‌خزند و با حالى دردناک و ذلت‌بار پيش مى‌روند و نيز آن‌ها در حالى كه نابينا و لال و كر هستند به آن دادگاه بزرگ وارد مى‌شوند.
در اين جا اين سؤال پيش مى‌آيد و از آيات ديگر قرآن استفاده مى‌شود كه مجرمان و دوزخيان هم مى‌بينند، هم مى‌شنوند و هم سخن مى‌گويند،
چگونه آيه فوق مى‌گويد آن‌ها كور و لال و كرند؟! مفسران در پاسخ اين سؤال تفسيرهاى متعددى ذكر كرده‌اند كه بهتر از همه دو تفسير زير است:
۱-مواقف و مراحل قيامت مختلف است، در بعضى از مراحل و مواقف، آن‌ها لال و كر و نابينا هستند و اين خود يک نوع مجازات براى آن‌هاست (چرا كه اين نعمت‌هاى بزرگ را در دنيا مورد بهره‌بردارى صحيح قرار ندادند) ولى در مراحل ديگرى چشمشان بينا و گوششان شنوا و زبانشان باز مى‌شود تا صحنه‌هاى عذاب را ببينند و سرزنش‌هاى سرزنش‌كنندگان را بشنوند و به ناله و فرياد و اظهار ضعف بپردازند كه اين خود نوع ديگرى از مجازات براى آن‌هاست.
۲-مجرمان از ديدن آنچه مايه سرور است و از شنيدن آنچه مايه نشاط و از گفتن آنچه موجب نجات مى‌باشد محرومند و به عكس آنچه مايه زجر و ناراحتى است مى‌بينند و مى‌شنوند و مى‌گويند.
به موردی از کاربرد
عُمْی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَن يَهْدِ اللّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُمْ أَوْلياء مِن دونِهِ وَ نَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقيامَةِ عَلَى وُجوهِهِمْ عُمْيًا وَ بُكْمًا وَ صُمًّا مّأْواهُمْ جَهَنَّمُ كُلَّما خَبَتْ زِدْناهُمْ سَعيرًا) (هر كس را خدا هدايت كند، هدايت يافته واقعى اوست و كسانى را كه به سبب اعمالشان گمراه سازد، سرپرستانى هدايت كننده غير خدا براى آن‌ها نخواهى يافت و روز قيامت، آن‌ها را بر
صورت‌هايشان محشور مى‌كنيم، در حالى كه نابينا و گنگ و كرند؛ جايگاهشان دوزخ است؛ هر زمان آتش آن فرو نشيند، شعله سوزانى بر آنان مى‌افزاييم!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
كلمه عمى و بكم و صم جمع اعمى و ابكم و اصم، به معناى كوران و لالان و كران است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُمْی»، ج۳، ص۲۵۳-۲۵۴.
