• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذرایع

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ذرایع به وسایل و اسباب رسیدن به حکم شرعی گفته می شود.




ذرایع جمع ذریعه و در لغت به معنای وسیله است. این واژه از اصطلاحات رایج میان علمای اهل سنت است و آنان در معنای اصطلاحی آن اختلاف کرده اند.

۱.۱ - تعریف شاطبی


برخی هم چون " شاطبی " گفته اند: " ذریعة " به معنای وسیله قرار دادن چیز دارای مصلحت برای رسیدن به چیزی که دارای مفسده است ". و یا این که گفته اند؛ ذریعة چیزی است که برای رسیدن به شی ء ممنوع و مفسده دار، وسیله قرار می گیرد.

۱.۲ - ذریعة به هر وسیله ای گفته می شود چه به مفسده منتهی گردد و چه به مصلحت


اما بعضی دیگر تعریف بالا را صحیح نداشته و گفته اند: ذریعة به هر وسیله ای گفته می شود ـ چه به مفسده منتهی گردد و چه به مصلحت ـ به همین دلیل، تعریف قبلی را فقط ناظر به " ذرایع محرمة " دانسته اند.
سپس در صدد ارایه تعریف بهتر برآمده و گفته اند: " الذریعة ما کان وسیلة و طریقا الی الشی ء؛ ذریعه به معنای چیزی است که وسیله برای رسیدن به چیزی دیگر گردد ".
این تعریف شامل " سد ذرایع " و " فتح ذرایع " می گردد.
آن گاه در پاسخ این اشکال که " الشی ء " عمومیت داشته و هر وسیله ای شامل می گردد، چه انسان را به حکم شرعی برساند و چه نرساند، گفته اند: به قرینه این که از ذریعة در بحث احکام شرعی سخن به میان آمده است، از کلمه "شی ء" امور شرعی به ذهن تبادر می کند.

۱.۳ - ذریعة به هر وسیله ای گفته می شود که باعث رسیدن به احکام پنج گانه گردد


برخی دیگر می گویند: ذریعه یعنی هر وسیله ای که باعث رسیدن به احکام پنج گانه ( واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح ) گردد.


 
۱. طباطبایی حکیم، محمدتقی، الاصول العامة للفقه المقارن، ص ۴۰۸    




زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج ۲، ص ۸۷۳
جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ص ۳۶۹و۳۷۳
ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص ۲۱۳
مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، ج ۲، ص ۵۴۱
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج ۲، ص ۸۷۶
ابو زهره، محمد، اصول الفقه، ص ۲۶۸



مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی    





رده‌های این صفحه : اصول




جعبه ابزار