قاعده قبح عقاب بلابیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعده قبح عقاب بلابیان به
حکم عقل به قبح
عقاب مکلّف قبل از بیان
تکلیف و
تنجّز آن اطلاق می‌شود.
قاعده قبح عقاب بلابیان، از قواعد عقلی و مبتنی بر پذیرش
حسن و قبح عقلی است و مفهوم آن این است که کیفر کردن شخصی که از جانب
شارع و مولا بیانی بر تکلیف، به وی نرسیده، در نزد عقل
زشت و ناپسند است.
بنابراین، مورد عمل به
قاعده ، در جایی است که یا اصلا بیانی از جانب مولا خطاب به
عبد ، صادر نشده، و یا اگر صادر شده، به وی نرسیده است و او در نرسیدن آن مقصر نیست.
مشهور اصولی‌ها دلیل اصلی
برائت عقلی را قاعده قبح عقاب بلا بیان می‌دانند.
به نظر برخی صاحب نظران میان
قاعده دفع ضرر محتمل و
قبح عقاب بلا بیان تعارضی وجود ندارد، زیرا قاعده قبح عقاب بلابیان درجایی جاری می‌شود که عبد به وظیفه خود عمل نموده و
تفحص و جستوجو کرده، اما به دلیلی دست نیافته است، در حالی که قاعده دفع ضرر محتمل حتی در جایی که عبد به
وظیفه خود عمل کرده و جستوجو هم نموده، جاری است؛ از این رو، قاعده قبح عقاب بلابیان بر قاعده دفع ضرر محتمل وارد است. راه‌های دیگری نیز برای رفع
تعارض بیان شده است.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «قاعده قبح عقاب بلابیان».
