مدرسه باوردیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مدرسه باوردیه، از مدارس قدیمی در
یزد است.
در ۸۴۲ بنای آن پایان یافت و تا دو دهه دایر بود.
بانیان مدرسه پسران خواجه صدرالدین احمد ابیوردی بودند
و مدرسه، در انتساب به نام این خواجه، به باوردیه یا ابیوردیه معروف شد.
خواجه صدرالدین، در اوایل
قرن نهم و همزمان با نابسامانی اوضاع
خراسان، همراه پدرش به یزد آمد.
یزد در آن
زمان شهری بالنسبه
امن و
آباد بود و امیر جلال الدین چقماق و پس از او، پسرش امیر غیاث الدین علی، از جانب شاهرخ تیموری (حک: ۸۰۷ ـ ۸۵۰)، بر آن
شهر و نواحی اطراف
حکومت داشتند و در
عمران و آبادانی و
تأسیس مساجد و مدارس و ابنیه خیریه می‌کوشیدند.
خواجه صدرالدین در یزد به
بازرگانی پرداخت و
مال و منال بسیار اندوخت، چندانکه در آن زمان، در
ایران و بلاد مجاور، کسی در تموّل به حدّ او نمی‌رسید و نمایندگان او در اطراف
جهان به
معامله و
داد و ستد اشتغال داشتند.
خواجه صدرالدین در محله سَرْریگ، بیرون شهر یزد،
خانه و کارگاه و نیز «جماعت خانه» (محلی برای
تلاوت قرآن) ساخت.
پس از
مرگ او، پسرانش، خواجه شمس الدین محمد و خواجه زین الدین علی و خواجه غیاث الدین، در کنار
زیارتگاه اسکندریه یزد، جنب خانه پدری، آرامگاهی با
گنبد برای
پدر و مدرسه‌ای باشکوه به
نام او و بازاری با دکانهای بسیار، که گویا
موقوفه مدرسه و
آرامگاه بوده، پیرامون آن بنا کردند.
کتیبه سنگی سردرِ مدرسه به خط مولانا محمد شاه است و نشان می‌دهد که در ۸۴۲ بنا خاتمه یافته و مدرسه
افتتاح شده است.
در مدرسه باوردیه علوم و
معارف دینی تدریس می‌شد و مدرّسان و
طلاّ ب از محل موقوفات مدرسه مسکن و معاش روزانه داشتند.
در منابع ذکری از اسامی مدرّسان و
طلاّ ب مدرسه نشده است.
پسران خواجه صدرالدین، پس از
مرگ پدر، وارث مال فراوان او و از سرشناسان و بانیان خیر در شهر یزد شدند.
در حادثه
سیل مخرّب بهار ۸۶۰، مدرسه باوردیه و
بازار و کاروانسراهای اطراف آن ویران شد، و به گفته بافقی، خواجگان مزبور «از تمامی مردم درویشتر و بینواتر شدند»
(۱) ایرج افشار، یادگارهای یزد، تهران ۱۳۵۴ ش، ج ۲.
(۲) محمدمفید بن محمودبافقی، جامع مفیدی، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۲ ش.
(۳) جعفر بن محمد جعفری، تاریخ یزد، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۳ ش.
(۴) ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۵) احمد بن حسین کاتب یزدی، تاریخ جدید یزد، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۵۷ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باوردیه»، شماره۳۹۲.
