• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مس (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مَسّ (به فتح میم و تشدید سین) از واژگان قرآن کریم به معنای دست زدن و رسیدن و یافتن است. از مشتقات این کلمه در قرآن مجید مَساس (به فتح میم) اسم فعل است، يعنى من را مسّ كن.



مَس‌ّ به معنای دست زدن و رسيدن و يافتن است. در مجمع گفته مسّ نظير لمس است و فرق‌شان آن است كه در لمس احساس هست. و اصل مس چسبيدن و شدت جمع است.


(إِنْ‌ يَمْسَسْكُمْ‌ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ‌) «اگر به شما شكستى رسيد به قوم كفّار هم شكستى مثل آن رسيده بود.»
(وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ‌ تَمَسُّوهُنَ‌ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ‌) (و اگر زنان را، پيش از آن‌كه با آن‌ها تماس بگيريد و آمیزش كنيد طلاق دهيد، در حالى‌كه مَهرى براى آنها تعيين كرده‌ايد، بايد نصف آن‌چه را تعيين كرده‌ايد به آن‌ها بدهيد.) مراد از «تَمَسُّوهُنَّ» مقاربت است كه نوعى دست زدن و لصوق است. و مراد از آن در (وَ لَمْ‌ يَمْسَسْنِي‌ بَشَرٌ) (در حالى‌كه انسانى با من تماس نداشته است.) نكاح است يعنى كسى به وسيله نکاح با من نزديكى نكرده است.
تماسّ‌ به معنای مسّ كردن يكديگر است‌. (فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ‌ يَتَمَاسَّا) یعنى: «بايد عبدى آزاد كند پيش از آنكه با هم نزديكى كنند.»
(يَوْمَ يُسْحَبُونَ فِي النَّارِ عَلى‌ وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَ‌ سَقَرَ) (در آن روز كه به صورت در آتش دوزخ كشيده مى‌شوند و به آن‌ها گفته مى‌شود: بچشيد عذاب دوزخ را.)
مَسّ سقر عذاب جهنّم است كه به انسان می‌رسد و لاصق می‌شود يعنى برو در آتش كشيده می‌شوند بچشيد آن‌چه را كه از سقر به شما می‌رسد.
(قالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَياةِ أَنْ تَقُولَ لا مِساسَ‌) (موسى گفت: «برو، كه مجازات تو در زندگى دنيا اين است كه به مردم بگويى با من تماس نگيريد.») در اقرب الموارد گويد: مساس به فتح اول اسم فعل است يعنى من را مسّ كن «لامَساسَ» يعنى مرا مسّ نكن به من دست نزن.
ولى قرائت مشهور در قرآن به كسر ميم است. در قاموس گويد: معنى‌ لا مِساسَ‌ در قرآن آن است كه كسى را مسّ نمی‌كنم و كسى من را مسّ نمی‌كند.
آيه درباره سامری است كه موسی (علیه‌السّلام) به وى گفت: وظيفه تو اين است كه با كسى خلطه نداشته و كسى با تو خلطه نداشته باشد و اين بزرگترين عذاب است كه كسى در اجتماع زندگى كند ولى با كسى حق افت و خيز و گفت و شنود و مراوده نداشته باشد. يعنى: بايد مادام العمر تنها زندگى كنى.
به قولى: اين نفرينى است از حضرت موسى به سامرى كه در اثر آن به درد عقام مبتلى شد هر كه به او نزديك می‌شد تب می‌گرفت و هر كه پيش او می‌آمد می‌گفت: لا مساس لا مساس.
رجوع شود به «سمر».


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۲۵۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۷۶۶.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۱۰۷.    
۴. ابن‌فارس، معجم مقائیس اللغة‌، ج۵، ص۲۷۱.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۹۴.    
۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۰.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۲۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۳۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۳۹۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۲۶۶.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۲۳۷.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۸.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۴۵.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۳۶۸.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۱۲۵.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۵۰.    
۱۷. آل عمران/سوره۳، آیه۴۷.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۶.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۹۶.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۳۰۷.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۲۹۶.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۷۵.    
۲۳. مجادله/سوره۵۸، آیه۳.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۷۹.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۱۳.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۱۱.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۶۷.    
۲۸. قمر/سوره۵۴، آیه۴۸.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۳۰.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۸۵.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۴۷.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۲۴.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۴۹.    
۳۴. طه/سوره۲۰، آیه۹۷.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۱۸.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۹۷.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۷۵.    
۳۸. طبرسی، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۴.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۶۸.    
۴۰. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۲۰۸.    
۴۱. فیروز‌آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ج۱، ص۵۷۵.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مس»، ج۶، ص۲۵۷-۲۵۸.    






جعبه ابزار