معدودات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معدودات:
(وَ اذْكُروا اللّٰهَ فی أَيّامٍ مَعْدوداتٍ) معدودات: به معنى «شمرده‌شده‌ها» و ريشه اصلى آن «عدد» است و هر چيزى كه قابل شمارش باشد محدوديت آن چيز را مى‌رساند،
چنان كه در آيه آمده است:
(أَيّامٍ مَعْدوداتٍ) يعنى روزهاى معينى.
اين آيه برنامه ذكر پروردگار را به دنبال مراسم حج تعيين مى‌كند و مى‌گويد:
«و خدا را در روزهاى معيّنى ياد كنيد...»
آيه مذكور تأكيد برآن دارد كه به جاى تفاخرهاى موهوم زمان جاهليت، خدا را در چند روز ياد كنند كه حدّاقل آن دو روز (و حداكثر آن سه روز) است. اين ايّام به قرينه آيات سابق پس از مراسم عيد قربان است كه طبعا روزهاى ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ماه خواهد بود. اين ايام در لسان روايات ايّام تشريق ناميده شده است و چنان كه از نامش پيداست ايّامى است روشنى‌بخش كه روح و جان انسان در پرتو آن مراسم عالى مذهبى روشن مى‌شود.
به موردی از کاربرد
معدودات در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اذْكُرواْ اللّهَ فی أَيّامٍ مَّعْدودَاتٍ فَمَن تَعَجَّلَ فی يَوْمَيْنِ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ وَ مَن تَأَخَّرَ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ لِمَنِ اتَّقَى وَ اتَّقواْ اللّهَ وَ اعْلَموا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرونَ ) (و خدا را در روزهاى معيّنى ياد كنيد: روزهاى ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ماه ذى‌حجّه) و هر كس شتاب كند و ذكر خدا را در دو روز انجام دهد، باكى بر او نمى‌باشد و هر كه تأخير كند و سه روز انجام دهد نيز باكى بر او نيست؛ براى كسى كه تقوا پيشه كند و از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد و بدانيد شما به سوى او محشور خواهيد شد!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: ايام معدودات همان ايام تشريق يعنى يازدهم و دوازدهم و سيزدهم ذى الحجة است. دليل بر اينكه مراد ايام بعد از دهه ذى الحجه است اين است كه حكم يادآورى خدا در ايام معدودات را بعد از فراغ از بيان اعمال حج ذكر فرمود و دليل بر اينكه مراد سه روز بعد از دهه ذى الحجه است، اين است كه دنبالش مى‌فرمايد:
(فَمَنْ تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ ...) چون تعجيل در دو روز وقتى فرض دارد كه ايام سه روز باشد، يک روز روز كوچ باشد و در دو روز هم عجله كند، اين مى‌شود سه روز و اتفاقا در روايات هم ايام معدودات به همين سه روز كه گفتيم تفسير شده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «معدودات»، ج۳، ص۱۱۵.
