• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مفهوم احترام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



احترام، بزرگ‌داشت، گرامی داشتن چیزی می‌باشد، بی‌ارتباط با معنای لغوی آن نیست.



احترام ، مصدر باب افتعال از ریشه «ح ر م» و به‌معنای حرمت نگه‌داشتن است.
[۱] لغت‌نامه، ج‌۱، ص‌۸۹۸‌، «احترام».
حرمت نیز به‌معنای آن‌چه که هتک و شکستن آن روا نباشد، آمده است
[۲] ترتیب‌العین، ص۱۷۴.
[۳] الصحاح، ج۵، ص۱۸۹۵، «حرم».
و «حرام» به‌معنای چیزی (کاری) که انجام دادن آن ممنوع باشد و «حَرَم» مکان محترمی است که انجام دادن برخی امور مجاز در مکان‌های دیگر در آن‌جا روا نیست و «حریم چاه» به‌معنای اطراف آن است که جز مالک، کسی حقّ تصرّف و حفر چاه دیگر در آن‌جا را ندارد و «حرمت شخص» چیزی است که شخص از آن حمایت و دفاع می‌کند.
[۶] لسان‌العرب، ج‌۳، ص‌۱۴۰، «حرم».
احترام در اصطلاح عرف به‌معنای تعظیم ، گرامی داشت و بزرگ‌داشت، بی‌ارتباط با معنای لغوی آن نیست؛ زیرا شخص، شیء، مکان یا زمان محترم، دارای حرمت و حریمی است که حفظ آن لازم و هتک آن نارواست.


احترام، از واژه‌های غیر مصرّح قرآن است. این مفهوم از اضافه وصفی پاره‌ای موارد به وصف حرام (محترم بودن) چون:«نفس»، «بیت»، «أشهر» و‌... استفاده می‌شود. برخی مشتقّات «تکریم» و‌... ‌، «احسان»، «توقیر»، «تعزیر» ، «تعظیم»، تحیّت و «احیاء»، و‌ «خفضِ جناح» نیز هریک به نوعی متضمن احترام است. افزون بر این، برخی واژه‌ها بیان‌گر مصادیق و شکل‌های خاص احترام و نمودهای خارجی آن است:«سجده»، « سلام و صلوات »، «إذن» ‌اجازه ورود و‌... ‌. افزون بر موارد یاد‌شده، از برخی آیات که در آن رعایت اموری چون:«عدم تقدّم بر رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)»، «بلند نکردن صدا در برابر رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)»، «عدم برخورد با رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مانند برخورد با افراد عادی» سفارش شده، مفهوم احترام برداشت می‌شود. مصادیق بی‌احترامی که لازمه احترام، ترک کردن آن‌ها است، از این واژه‌ها فهمیده می‌شود:«اهانت»، «اذیّت»، «خزی»، «خسأ»، «سبّ»، «لعن» و «قتل»


از دیدگاه قرآن منشأ اصلی احترام به خداوند باز‌می‌گردد که در نهاد برخی موجودات قرار داده یا برای آن‌ها اعتبار شده است:«و‌مَن یُهِنِ اللّهُ فَما‌لَهُ مِن مُکرِم»، منشأ احترام انسان‌ها، همان برخورداری ایشان از کرامت الهی است:«و‌لَقَد کَرَّمنا بَنی ءادَمَ‌...» و منشأ احترام چیزهای دیگر (زمان‌ها، مکان‌ها و دیگر موجودات) حقوقی است که خداوند برای آنان قرار داده است.


۱. لغت‌نامه، ج‌۱، ص‌۸۹۸‌، «احترام».
۲. ترتیب‌العین، ص۱۷۴.
۳. الصحاح، ج۵، ص۱۸۹۵، «حرم».
۴. مفردات، ص‌۲۲۹، «حرم».    
۵. مقاییس‌اللغه، ج‌۲، ص‌۴۵، «حرم».    
۶. لسان‌العرب، ج‌۳، ص‌۱۴۰، «حرم».
۷. انعام/سوره۶، آیه۱۵۱.    
۸. مائده/سوره۵، آیه۹۷.    
۹. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۱۰. علق/سوره۹۶، آیه۳.    
۱۱. اسراء/سوره۱۷، آیه۷۰.    
۱۲. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۳.    
۱۳. ذاریات/سوره۵۱، آیه۲۴.    
۱۴. بقره/سوره۲، آیه۸۳.    
۱۵. نساء/سوره۴، آیه۳۶.    
۱۶. فتح/سوره۴۸، آیه۹.    
۱۷.مفردات، ص‌۵۶۴، «عزر».    
۱۸. فتح/سوره۴۸، آیه۹.    
۱۹. حج/سوره۲۲، آیه۳۰ ۳۲.    
۲۰. نساء/سوره۴، آیه۸۶.    
۲۱. مائده/سوره۵، آیه۳۲.    
۲۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۴.    
۲۳. حجر/سوره۱۵، آیه۲۹.    
۲۴. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۰.    
۲۵. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۶.    
۲۶. نور/سوره۲۴، آیه۲۷.    
۲۷. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۳.    
۲۸. نور/سوره۲۴، آیه۲۷.    
۲۹. حجرات/سوره۴۹، آیه۱‌۲.    
۳۰. حجرات/سوره۴۹، آیه۴.    
۳۱. حج/سوره۲۲، آیه۱۸.    
۳۲. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۷.    
۳۳. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۹.    
۳۴. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۲.    
۳۵. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۸.    
۳۶. انعام/سوره۶، آیه۱۰۸.    
۳۷. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۷.    
۳۸. مائده/سوره۵، آیه۳۲.    
۳۹. حج/سوره۲۲، آیه۲۲.    
۴۰. اسراء/سوره۱۷، آیه۷۰.    
۴۱. مائده/سوره۵، آیه۹۷.    
۴۲. توبه/سوره۹، آیه۹.    
۴۳. حج/سوره۲۲، آیه۲۸.    
۴۴. حج/سوره۲۲، آیه۳۲.    



دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله احترام.    



جعبه ابزار