مُکاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُکاء:
(الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَاء) مُکاء: مصدر است (
مكا،
يمكو،
مكاء) به معنى «سوت زدن» با لب‌ها و يا با دميدن به انگشتان و در قرآن مجيد به صورت مصدر تنها در آيه مورد بحث به كار رفته است (و
«مكاء» با تشديد و بر وزن صيغه مبالغه، نام مرغى است كه داراى آواز شديدى است).
کافران مكه و اعراب زمان جاهليت، برهنه طواف مى‌كردند و انگشت‌ها را داخل يكديگر مى‌گذاشتند و سوت مى‌كشيدند و دست مى‌زدند و هنگامى كه
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در كنار حجر الاسود به نماز مى‌ايستاد يكى صيحه مى‌كشيد و ديگرى كف مى‌زد تا
نماز پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را مشوش كنند و عجيب اين‌كه با انجام اين كارهاى احمقانه مدعى بودند كه در اطراف خانه
خدا عبادت مى‌كنند!
به موردی از کاربرد
مُکاء در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَاء وَ تَصْدِيَةً فَذُوقُواْ الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ) (آن‌ها كه مدّعى بودند ما هم نماز داريم، نمازشان نزد خانه كعبه، چيزى جز سوت كشيدن و كف زدن نبود؛ پس بچشيد
عذاب الهى را به سبب آنچه انكار مى‌كرديد!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مكاء - به ضم ميم- به معناى صفير (سوت) است و مكاء - با تشديد كاف- كه بر وزن صيغه مبالغه است، مرغى است در حجاز كه داراى
صفیر شديدى است و مثل معروف عرب كه مى‌گويند: بنيک حمرى و مكئكينى. نيز به اين معنا است و كلمه تصدية به معناى كف زدن است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مُکاء»، ج۴، ص۳۲۳.
