مِلَّةَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مِلَّةَ:
(مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ) مِلَّةَ: به معنى «دين و آيين» است، تنها تفاوتى كه با يكديگر دارند اين است كه كلمه
«ملّت» به
خداوند اضافه نمى‌شود و «
ملّة اللّه» نمى‌گويند، بلكه به پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) اضافه مى‌شود، در حالى كه كلمه «
دین» هم به خدا اضافه مى‌شود و هم به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و هم به افراد.
واژه
«ملّت» و
«املال» كه همان
«املاء» است (و پيش از اين ذيل آيه ۲۸۲
سوره بقره از آن سخن گفتيم) هردو از يک ريشه است و علت اين‌كه به روش و طريقه الهى،
«ملت» گفته شده اين است كه از سوى خداوند]، املاء و ديكته شده است، بنابراين از نظر قرآن، يک مجموعه فكرى علمى و يا روشى كه مردم بايد طبق آن عمل كنند
«ملت» ناميده مى‌شود.
به موردی از کاربرد
مِلَّةَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِّمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لله وَ هُوَ مُحْسِنٌ و اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَ اتَّخَذَ اللّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا) (دین و آیین چه کسی بهتر از آن کس است که خود را
تسلیم خدا کند و نیکوکار باشد و از آیین ابراهیم که ایمانی خالص و
پاک داشت پیروی کند؟! و خدا
ابراهیم را به دوستی انتخاب کرد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: این آیه می‌خواهد از یک سؤالی و شبهه‌ای که ممکن است به ذهن شنونده بیاید قبلا پاسخ داده باشد و آن سؤال این است که وقتی برای
اسلام مسلمان و یا
ایمان یهودیان و
نصرانیان هیچ تاثیری در جلب خیر به سوی آنان در حفظ منافعشان ندارد و کوتاه سخن اینکه وقتی در برابر ایمان به خدا و آیات او هیچ چیز به انسان نمی‌دهند و وجود و عدم آن یکسان است، دیگر چه کرامتی و ارزشی برای اسلام هست و دیگر چه مزیتی برای ایمان تصور می‌شود که یک
انسان به عشق رسیدن به آن مزیت به سوی ایمان گرایش پیدا کند؟.
در پاسخ به این سؤال (که گفتیم ممکن است در دل شنونده آیات قبل پیدا شود) گفته شده: کرامت و احترام داشتن دین امری است که شکی در آن نبوده، حسن آن بر هیچ عاقلی پوشیده نیست:
(وَ مَنْ اَحْسَنُ دِیناً) و با این استفهام از طریق اصطلاحی (ارسال مسلم) این معنا را مسلم داشت که اسلام بهترین دین است، توضیح اینکه هیچ انسانی چاره‌ای از داشتن دین ندارد و بهترین دین این است که انسان روی خود تسلیم خدایی کند که آنچه در
آسمان‌ها و آنچه در
زمین است از آن او است و در برابر او
خضوع کند، خضوع عبودیت و بر طبق آنچه کیش و ملت حنیف ابراهیم اقتضا می‌کند عمل نماید و کیشی که مطابق فطرت باشد همین است و به همین جهت است که خدای سبحان ابراهیم (علیه‌السّلام) را که اولین کسی است که وجه خود را در حالی‌که نیکوکار بود تسلیم خدای تعالی نموده، ملت حنفیت را پیروی کرد، خلیل خود گرفت.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مِلَّةَ»، ج۴، ص۳۳۵.
