• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نعمت آرامش (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آرامش، حالتی نفسانی، همراه با آسودگی وثبات که دین اسلام در سطحی گسترده‌تر مورد توجّه قرار گرفته و بخش وسیعی از آموزه‌های این دین به آن اختصاص یافته است.



ان الذین ءامنوا والذین هادوا والنصـری والصبـین من ءامن بالله والیوم الاخر وعمل صــلحا فلهم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون. «کسانی که (به پیامبر اسلام) ایمان آورده‌اند، و یهود و نصاری و صابئان (پیروان یحیی یا نوح یا ابراهیم) آنها که ایمان بخدا و روز رستاخیز آورده‌اند و عمل صالح انجام داده‌اند پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است، و هیچ‌گونه ترس و غمی برای آنها نیست (و هر کدام از پیروان ادیان که در عصر و زمان خود بر طبق وظائف و فرمان الهی عمل کرده‌اند ماجورند و رستگار».

۱.۱ - قانون کلی نجات

در تعقیب بحث‌های مربوط به بنی اسرائیل در اینجا قرآن به یک اصل کلی و عمومی، اشاره کرده می‌گوید: آنچه ارزش دارد واقعیت و حقیقت است، نه تظاهر و ظاهرسازی، در پیشگاه خداوند بزرگ ایمان خالص و عمل صالح پذیرفته می‌شود کسانی که به پیامبر اسلام ایمان آورده‌اند و همچنین یهودیان و نصاری و صابئان (پیروان یحیی یا نوح یا ابراهیم) آنها که ایمان به خدا و روز قیامت آورند و عمل صالح انجام دهند پاداش آنها نزد پروردگارشان ثابت است (ان الذین آمنوا و الذین هادوا و النصاری و الصابئین من آمن بالله و الیوم الاخر و عمل صالحا فلهم اجرهم عند ربهم).
و بنابراین (نه ترسی از آینده دارند و نه غمی از گذشته) (و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون).
بلی من اسلم وجهه لله وهو محسن فله اجره عند ربه ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون. «آری کسی که در برابر خداوند تسلیم شود و نیکوکار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است، نه ترسی بر آنها است و نه غمگین خواهند شد». (بنابراین بهشت خداوند در انحصار هیچ طایفه‌ای نیست).


معیار اصلی و اساسی ورود در بهشت را به صورت یک قانون کلی بیان کرده، می‌گوید: آری کسی که در برابر خداوند تسلیم گردد و نیکوکار باشد پاداش او نزد پروردگارش ثابت است) (بلی من اسلم وجهه لله و هو محسن فله اجره عند ربه).
و بنابراین چنین کسانی نه ترسی خواهند داشت و نه غمگین می‌شوند (و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون).
خلاصه اینکه بهشت و پاداش خداوند و نیل به سعادت جاودان در انحصار هیچ طایفه نیست، بلکه از آن کسانی است که واجد دو شرط باشند: در مرحله اول تسلیم محض در مقابل فرمان حق و ترک تبعیض در احکام الهی، چنان نباشد که هر دستوری موافق منافعشان است بپذیرند و هر چه مخالف آن باشد پشت سر اندازند، آنها به طور کامل تسلیم حقند.
و در مرحله بعد آثار این ایمان در عمل آنها به صورت انجام کار نیک منعکس گردد، آنها نیکوکارند، نسبت به همگان و در تمام برنامه‌ها.
در حقیقت، قرآن با این بیان مساءله نژاد‌پرستی و تعصب‌های نابجا را بطور کلی نفی می‌کند و سعادت و خوشبختی را از انحصار طایفه خاصی بیرون می‌آورد. ضمنا معیار رستگاری را که ایمان و عمل صالح است، مشخص می‌سازد.
الذین ینفقون امولهم فی سبیل الله ثم لایتبعون ما انفقوا منا ولا اذی لهم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون. «کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، سپس به دنبال انفاقی که کرده‌اند، منت نمی‌گذارند و آزاری نمی‌رسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان (محفوظ) است، و نه ترسی دارند، و نه غمگین می‌شوند».


در آیه قبل اهمیت انفاق در راه خدا به طور کلی بیان شد، ولی در آیه مورد بحث بعضی از شرائط آن ذکر می‌شود. (ضمنا از تعبیرات این آیه به خوبی استفاده می‌شود که تنها انفاق در جهاد، منظور نیست).
می‌فرماید: (کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند سپس به دنبال انفاقی که کرده‌اند منت نمی‌گذارند و آزاری نمی‌رسانند پاداش آنها، نزد پروردگارشان است) (الذین ینفقون اموالهم فی سبیل الله ثم لا یتبعون ما انفقوا منا و لا اذی لهم اجرهم عند ربهم).
(علاوه بر این نه ترسی بر آنها است و نه غمگین می‌شوند) (و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون).
از این آیه به خوبی استفاده می‌شود که انفاق در راه خدا در صورتی در پیشگاه پروردگار مورد قبول واقع می‌شود که به دنبال آن منت و چیزی که موجب آزار و رنجش نیازمندان است نباشد.
بنابراین کسانی که در راه خداوند بذل مال می‌کنند ولی به دنبال آن منت میگذارند یا کاری که موجب آزار و رنجش است می‌کنند در حقیقت با این عمل ناپسند اجر و پاداش خود را از بین می‌برند.


الذین ینفقون امولهم بالیل والنهار سرا وعلانیة فلهم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون• ان الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت واقاموا الصلوة وءاتوو ا الزکوة لهم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون. «آنها که اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند، مزدشان نزد پروردگارشان است، نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند. کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را بر پا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است، و نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند».

۴.۱ - شان نزول

در احادیث بسیاری آمده است که این آیه درباره علی علیه‌السّلام نازل شده است زیرا آن حضرت چهار درهم داشت، درهمی را در شب و درهمی را در روز و درهمی را آشکارا و درهمی را در نهان انفاق کرد و این آیه نازل شد.
ولی می‌دانیم نزول آیه در یک مورد خاص، مفهوم آن را محدود نمی‌کند، و شمول حکم را نسبت به دیگران، نفی نمی‌نماید.


ان المتقین فی جنت وعیون• ادخلوها بسلـم ءامنین.
«پرهیزگاران در باغ‌ها (سر سبز بهشت) و در کنار چشمه‌های آن هستند. (فرشتگان الهی به آنها می‌گویند) داخل این باغ‌ها شوید با سلامت و امنیت».
در آیات گذشته دیدیم که چه سان خداوند نتیجه کار شیطان و همگامان و پیروان او را شرح داد، درهای هفت‌گانه جهنم را به روی آنها گشود.
طبق روش قرآن که از مساله مقابله و تقارن، برای تعلیم و تربیت، بهره‌گیری می‌کند، در این آیات سخن از بهشت و بهشتیان و نعمت‌های مادی و معنوی، جسمی و روحانی به میان آمده است.
و در حقیقت هشت نعمت بزرگ مادی و معنوی به تعداد درهای بهشت در این آیات بیان شده است.


من خشی الرحمـن بالغیب وجاء بقلب منیب• ادخلوها بسلـم ذلک یوم الخلود.
«آنکس که از خداوند رحمان در نهان بترسد، و با قلبی پرانابه در محضر او حاضر شود. (به آنها می‌گویند) به سلامت وارد بهشت شوید، امروز روز جاودانی است».
تعبیر به ترسیدن از خدا در نهان، اشاره به این است که آنها با اینکه خدا را هرگز با چشم نمی‌بینند از لابلای آثارش و از طریق استدلال و برهان به او ایمان می‌آورند، ایمانی تواءم با احساس مسؤلیت کامل. این احتمال نیز وجود دارد که منظور پنهان از چشم مردم است، آنها نه فقط در حضور جمع که در تنهائی و خلوت نیز مرتکب گناهی نمی‌شوند.
این خوف و خشیت سبب می‌شود که قلب آنها (منیب) باشد، دائما متوجه خدا گردد، و به طاعت او اقبال کند، و از هر گناه و لغزشی توبه نماید، و این حال را تا پایان عمر ادامه دهد و با همین حالت وارد عرصه محشر گردد.
سپس می‌افزاید: کسانی که دارای این چهار صفتند هنگامی که بهشت به آنها نزدیک می‌شود (فرشتگان الهی به عنوان احترام و اکرام به آنها می‌گویند به سلامت وارد بهشت شوید) (ادخلوها بسلام).


۱. بقره/سوره۲، آیه۶۲.    
۲. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۱، ص۲۸۲.    
۳. بقره/سوره۲، آیه۱۱۲.    
۴. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۱، ص۴۰۲.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۲۶۲.    
۶. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۲، ص۳۱۷.    
۷. ترجمه تفسیر المیزان، سید محمد حسین طباطبائی، ج۲، ص۵۹۶.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۲۷۴.    
۹. بقره/سوره۲، آیه۲۷۷.    
۱۰. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۲، ص۳۶۰.    
۱۱. ترجمه تفسیر المیزان، سید محمد حسین طباطبائی، ج۲، ص۶۲۲.    
۱۲. حجر/سوره۱۵، آیه۴۵.    
۱۳. حجر/سوره۱۵، آیه۴۶.    
۱۴. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۱۱، ص۹۰.    
۱۵. ق/سوره۵۰، آیه۳۳.    
۱۶. ق/سوره۵۰، آیه۳۴.    
۱۷. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۲۲، ص۲۸۰.    
۱۸. مجمع البیان، فضل بن حسن، ج۹، ص۲۸۴.    



فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «نعمت آرامش».    



جعبه ابزار