وَجَبَت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَجَبَت:
(فَإِذَا وَجَبَتْ) وَجَبَت: از ماده
«وجب» و
«وجوب» گرفته شده و به دو معنا آمده است، يكى به معنى «ثبوت» است و واجبات را از آن جهت واجب گفته‌اند كه انجامش لازم و ثابت است و ديگر به معنى «سقوط و افتادن بر زمين» است كه در مورد حيوانات كنايه از جان دادن و مردن است، چنان كه در آيه آمده:
(... فَإِذٰا وَجَبَتْ جُنُوبُهٰا...)
كه مربوط به شتران قربانى است.
يعنى هنگامى كه پهلوهايشان بر
زمین فرود آمد، كه در اين‌جا، كنايه از جان دادن و آرام گرفتن آن‌هاست.
به موردی از کاربرد
وَجَبَت در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ) (و شتران فربه را در مراسم حج براى شما از شعائر الهى قرار داديم؛ در آن‌ها براى شما خير و بركت است؛ نام
خدا را در حالى كه براى قربانى به صف ايستاده‌اند بر آن‌ها ببريد و هنگامى كه پهلوهايشان به زمين رسيد وجان دادند، از گوشت آن‌ها بخوريد و مستمندان قانع و سائلان را نيز از آن اطعام كنيد. اين‌گونه ما آن‌ها را مسخّرتان ساختيم، تا شكر خدا را به جا آوريد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: لمه وجوب به معناى سقوط است. وقتى مى‌گويند وجبت الشمس معنايش اين است كه آفتاب غروب كرد. و كلمه جنوب جمع جنب است و مراد از وجوب جنوب قربانى اين است كه با پهلو به زمين بيفتد، كنايه از اينكه بميرد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وَجَبَت»، ج۴، ص۶۲۴.
