پژوهشی در جریان شناسی تفسیر عرفانی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پژوهشی در جریان شناسی تفسیر عرفانی تالیف دکتر
محسن قاسم پور کتاب پیرامون یکی از موضوعات
علوم قرآنی یعنی روش شناسی
تفسیر عرفانی نوشته شده است.
مؤلف که یکی از
قرآن پژوهان معاصر می‌باشد در این کتاب تفاسیر عرفانی را همراه با روش آنان مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است و از آنجا که شناخت روش تفاسیر عرفانی مستلزم بررسی دو مطلب، تاویل و مفهوم
ظاهر و
باطن می‌باشد ایشان در مقدمه کتاب این دو مطلب را توضیح داده آنگاه مطالب کتاب را در چهار فصل بیان نموده است در فصل اول، تاویل در متون دینی قبل از
اسلام و بعد از آن، در فصل دوم مساله تاویل از دیدگاه برخی از فرقه‌های اسلامی همچون
اسماعیلیه ، اخوان الصفا مورد بررسی قرار داده، در فصل سوم مبانی تفسیری
عارفان و در فصل چهارم به نقد و بررسی پنج تفسیر مهم از تفاسیر عرفانی پرداخته است. با توجه به ذکر مقدمات و سیر مباحث ارائه شده در کتاب، جهت بررسی تفاسیر عرفانی و ارائه نقطه نظرات در بررسی آنها و تجزیه و تحلیل افکار صاحبان تفاسیر مربوطه، این کتاب می‌تواند منبع مناسبی برای بررسی روشهای تفسیری تفاسیر عرفانی قرار گیرد.
۱- فصل چهارم- بخش نهم- در این بخش روش تفسیری عارفان و تفاسیر آنها مورد
نقد و بررسی قرار گرفته است. وی در این بخش نقاط ضعف روش تفسیری عرفانی را متذکر شده که بی توجی به جنبه‌های ظاهری قرآن امری ناصحیح و غیر قابل
دفاع می‌باشد- در پایان معیارهای مقبول در
تفسیر اشاری را بیان می‌کند ۲- بخش پنجم از فصل سوم. در این بخش مبانی
زبان شناسی در نگرش تفسیری عارفان را بحث نموده، ابتدا زبان عارفان را تشریح، آنگاه نقش زبان اشاره و
رمز را در این روش تفسیری توضیح و بیان کرده است. ۳- فصل چهارم: از بخش سوم به بعد (تا بخش هشتم) - به معرفی برخی از تفاسیر مهم عرفانی همچون تفسیر
لطائف الاشارات خواجه قشیری و
کشف الاسرار میبدی پرداخته، ابتدا شرح مختصری از زندگی آنها، سپس
آثار و تالیفات را معرفی آنگاه نکات مربوط به روش ایشان در تفسیر
آیات قرآن را ذکر نموده است. ۴- فصل دوم- در این فصل به بررسی دیدگاههای برخی از فرقه‌های اسلامی همچون اسماعیلیه، اخوان الصفا و
صوفیه ، پرداخته، ابتدا آنها را به صورت اجمال معرفی سپس نمونه‌هایی از تاویلات آنان را ذکر کرده است ۵- فصل اول- در این فصل مساله تاویل در متون دینی قبل از
اسلام و نیز بعد از اسلام مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب دارای یک مقدمه و ۴ فصل می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:
مقدمه: شامل:
معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و
تاویل /
تاویل در قرآن / ظاهر و باطن قرآن/ تاویل در
روایت امام باقر علیه‌السّلام/
محکم و متشابه /
نص فصل اول: شامل ۳ بخش: بخش اول: سابقه تاویل در مکاتب بشری بخش دوم: تاویل در متون دینی قبل از اسلام بخش سوم: تاویل در دوره جدید فصل دوم: شامل پنج بخش بخش اول: تاویل در
مذهب اسماعیلیه بخش دوم:
اخوان الصفا و تاویل در آیین آنان بخش سوم: تاویل در
حکمت اشراق بخش چهارم: تاویل در آثار فلسفی
ابو علی سینا بخش پنجم: تاویل در بین صوفیان فصل سوم: شامل ۵ بخش بخش اول:
عرفان و قرآن بخش دوم: دیدگاه عارفان بخش سوم: ظاهر و
باطن قرآن بخش چهارم: فهم
وحی انگارانه بخش پنجم: مبانی زبانی در نگرش تفسیری عارفان فصل چهارم: شامل ۹ بخش بخش اول: تقسیم بندی کلی روش تفسیری عرفانی بخش دوم: سیری در تفاسیر کهن عرفانی بخش سوم: تحلیل و بررسی لطائف الاشارات بخش چهارم: بررسی روش تفسیری میبدی بخش پنجم: روزبهان و
تفسیر عرائس البیان بخش ششم: بررسی روش تفسیری «التاویلات النجمیه» بخش هفتم: بررسی شیوه تفسیری
ابن عربی و
عبد الرزاق کاشانی بخش هشتم: تفسیر ابن عربی یا
تفسیر ملا عبد الرزاق کاشانی بخش نهم: ارزیابی و نقد روش تفسیری عارفان.
کتاب یک جلد، متن آن فارسی و دارای ۴۲۰ صفحه می‌باشد و مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شومیز ۴- نوبت چاپ: اول ۵- ناشر: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری ثمین ۶- تاریخ انتشار: نامعلوم ۷- تیراژ: ۳۰۰۰ نسخه ۸- دارای فهرست: الف:
آیات ب:
اعلام ج: منابع و مآخذ د: مطالب کتاب ۹- مولف:
محسن قاسمپور ۱۰- کتاب: پژوهشی در جریان شناسی تفسیر عرفانی تذکر: این نسخه دارای مقدمه‌ای از دکتر «
محمدعلی مهدوی راد » است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
