پیروزی در غزوه بدر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از نعمتهایی که
خداوند شامل حال
مسلمانان کرد پیروزی در
غزوه بدر بوده است.
یادآوری خاطره پیروزی مسلمانان در
جنگ بدر، التیام بخش رنج و آلام روحی آنان، به علت شکست در احد بوده است.
ولقد نصرکم الله ببدر وانت م اذلة فاتقوا الله لعلکم تشکرون.و یقینا خدا شما را در (جنگ) بدر با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس از خدا پروا کنید باشد که سپاسگزاری نمایید ( آیه یاد شده در ضمن آیات مربوط به جنگ احد است.)
اولمآ اصـبتکم مصیبة قد اصبتم مثلیها قلتم انی هـذا قل هو من عند انفسکم ان الله علی کل شیء قدیر.آیا چون به شما(در نبرد احد)مصیبتی رسید(با آنکه در نبرد بدر) دو برابرش را(به
دشمنان خود) رساندید گفتید این(مصیبت)از کجا(به ما رسید) بگو آن از خود شما(و ناشی از بی انضباطی خودتان) است آری خدا به هر چیزی تواناست(. جمله «قد اصبتم مثلیها»، اشاره به پیروزی مسلمانان در بدر است و ذکر آن برای تسکین دلهای مؤمنان است که در
جنگ احد شکست خوردند. )
.خداى تعالى
مصیبت را وصف کرد به اینکه دو برابر آن را شما به دشمن وارد آورده بودید و این براى آن بود که هم سوزش مصیبت را فرو بنشاند و بفرماید که اگر کشته دادید دو برابر کشته و
اسیر گرفتید و هم اینکه مصیبت را کوچک بشمارد و بفرماید: با اینکه ضربت شما دو برابر بوده دیگر جا ندارد این قدر جزع کنید و اندوه بخود راه دهید.
پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، نعمتی بزرگ و قابل ذکر از طرف خداوند بوده است.
واذ یعدکم الله احدی الطآئفتین انها لکم وتودون ان غیر ذات الشوکة تکون لکم ویرید الله ان یحق الحق بکلمـته ویقطع دابر الکـفرین.و(به یاد آورید) هنگامی را که خدا یکی از دو دسته(کاروان تجارتی
قریش یا
سپاه ابوسفیان ) را به شما وعده داد که از آن شما باشد و شما دوست داشتید که دسته بی سلاح برای شما باشد و(لی) خدا می‌خواست حق(=
اسلام ) را با کلمات خود ثابت و
کافران را ریشه کن کند
.و اینکه فرمود: (( یرید الله ان یحق الحق بکلماته )) نسبت به آیه شریفه ، حال است ، و منظور از (( احقاق حق )) اظهار و تثبیت آن به ترتیب آثار آن است ، و (( کلمات خدا ))
قضا و قدرى است که رانده به اینکه انبیاى خود را یارى نموده و
دین حق خود را ظاهر سازد، همچنانکه در آیه (( و لقد سبقت کلمتنا لعبادنا المرسلین انهم لهم المنصورون و ان جندنا لهم الغالبون )) و همچنین آیه (( یریدون لى طفوا نور الله بافواههم و الله متم نوره و لو کره الکافرون ، هو الذى ارسل رسوله بالهدى و دین الحق لیظهره على الدین کله و لو کره المشرکون )) اشاره به آن کرده است .
پیروزی مجاهدان در جنگ بدر، با اهدافی والا، آزمایش اهل
ایمان از سوی خداوند واقع شده بود.
فلم تقتلوهم ولـکن الله قتلهم وما رمیت اذ رمیت ولـکن الله رمی ولیبلی المؤمنین منه بلآء حسنا...برخی مفسران در مورد «و لیبلی المؤمنین...»و شما آنان را نکشتید بلکه خدا آنان را کشت و چون(ریگ به سوی آنان) افکندی تو نیفکندی بلکه خدا افکند(آری خدا چنین کرد تا کافران را مغلوب کند) و بدین وسیله مؤمنان را به آزمایشی نیکو بیازماید قطعا خدا شنوای داناست ( دو احتمال ذکر کرده‌اند: ۱. به معنای آزمودن و امتحان باشد. به معنای نعمت بخشیدن و عطا باشد.برداشت براساس احتمال اول است.
پیروزی مؤمنان در جنگ بدر، هشدار و عبرتی برای کافران قرار داده شده است.
ان تستفتحوا فقد جآءکم الفتح وان تنتهوا فهو خیر لکم وان تعودوا نعد ولن تغنی عنکم فئتکم شیـا ولو کثرت وان الله مع المؤمنین.(ای مشرکان) اگر شما پیروزی(حق) را می‌طلبید اینک پیروزی به سراغ شما آمد(و اسلام پیروز شد) و اگر(از دشمنی) بازایستید آن برای شما بهتر است و اگر(به جنگ) برگردید ما هم بر می‌گردیم و(بدانید) که گروه شما هر چند زیاد باشد هرگز از شما چیزی را دفع نتوانند کرد و خداست که با مؤمنان است (. بنا بر احتمالی مقصود از «الفتح» پیروزی اهل ایمان در جنگ بدر است.)
یادآوری پیروزی در غزوه بدر سبب تقویت روحیه شکر و سپاس در مسلمانان شده بود.
ولقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة فاتقوا الله لعلکم تشکرون.و یقینا خدا شما را در(جنگ) بدر با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس از خدا پروا کنید باشد که سپاسگزاری نمایید(آیه یاد شده در ضمن آیات مربوط به جنگ احد است.)
واذکروا اذ انتم قلیل مستضعفون فی الارض تخافون ان یتخطفکم الناس فـاویکم وایدکم بنصره ورزقکم من الطیبـت لعلکم تشکرون.و به یاد آورید هنگامی را که شما در زمین گروهی اندک و مستضعف بودید می‌ترسیدید مردم شما را بربایند پس(خدا) به شما پناه داد و شما را به یاری خود نیرومند گردانید و از چیزهای پاک به شما روزی داد باشد که سپاسگزاری کنید ( مقصود از «ایدکم بنصره» به دلیل سیاق آیات، پیروزی مسلمانان در
غزوه بدر است. و مقصود از «رزقکم من الطیبات» غنایم جنگ بدر می‌باشد.)
پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، به قدرت خداوند واقع شد.
... ومآ انزلنا علی عبدنا یوم الفرقان یوم التقی الجمعان والله علی کل شیء قدیر.و بدانید که هر چیزی را به غنیمت گرفتید یک پنجم آن برای خدا و
پیامبر و برای خویشاوندان(او) و
یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان است اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی(حق از باطل) روزی که آن دو گروه با هم روبرو شدند نازل کردیم ایمان آورده‌اید و خدا بر هر چیزی تواناست ( جمله «والله...» می‌تواند ناظر به تمام حقایقی باشد که در آیه مورد بحث مطرح شده است ،از جمله آنها امدادهای خداوند در جنگ بدر است که «و ما انزلنا...» بر آن دلالت دارد.)
یادآوری پیروزی بدر برای مسلمانان مستلزم تقواپیشگی مسلمانان می باشد.
ولقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة فاتقوا الله لعلکم تشکرون.و یقینا خدا شما را در(جنگ) بدر با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس از خدا پروا کنید باشد که سپاسگزاری نمایید ( آیه یاد شده در ضمن آیات مربوط به جنگ احد است.)
و لقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة.حال که چنین است ، از خدا بپرهیزید، و از تکرار مخالفت فرمان پیشواى خود، یعنى پیامبر اجتناب کنید تا شکر نعمتهاى گوناگون او را بجاى آورده باشید. (فاتقوا الله لعلکم تشکرون ).
سپس خاطره یارى مسلمانان را در میدان بدر بوسیله فرشتگان یادآورى کرده و مى گوید: فراموش نکنید که در آن روز پیغمبر به شما گفت آیا کافى نیست که سه هزار نفر از
فرشتگان به یارى شما بشتابند. اذ تقول للمؤ منین ا لن یکفیکم ان یمدکم ربکم بثلثة آلاف من الملائکة.
پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، حجتی روشن علیه
شرک و دلیلی واضح بر حقانیت
توحید و اسلام بوده است.
اذ انتم بالعدوة الدنیا وهم بالعدوة القصوی والرکب اسفل منکم ولو تواعدتم لاختلفتم فی المیعـد ولـکن لیقضی الله امرا کان مفعولا لیهلک من هلک عن بینة ویحیی من حی عن بینة...آنگاه که شما بر دامنه نزدیکتر(
کوه ) بودید و آنان در دامنه دورتر(کوه ) و سواران(دشمن) پایین تر از شما(موضع گرفته) بودند و اگر با یکدیگر وعده گذارده بودید قطعا در وعده گاه خود اختلاف می‌کردید ولی(چنین شد) تا خداوند کاری را که انجام شدنی بود به انجام رساند(و) تا کسی که(باید) هلاک شود با دلیلی روشن هلاک گردد و کسی که(باید) زنده شود با دلیلی واضح زنده بماند و خداست که در حقیقت شنوای داناست (مقصود از هلاکت و حیات،
هدایت و گمراهی و به اقتضای مورد،
شرک و توحید است.)
پیروزی مجاهدان در جنگ بدر، نعمتی نیکو از جانب خداوند برای اهل ایمان قرار داده شده بود.
فلم تقتلوهم ولـکن الله قتلهم وما رمیت اذ رمیت ولـکن الله رمی ولیبلی المؤمنین منه بلآء حسنا...و شما آنان را نکشتید بلکه خدا آنان را کشت و چون(ریگ به سوی آنان) افکندی تو نیفکندی بلکه خدا افکند(آری خدا چنین کرد تا کافران را مغلوب کند) و بدین وسیله مؤمنان را به آزمایشی نیکو بیازماید قطعا خدا شنوای داناست
پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، زیربنای گسترش حق (توحید و نابودی باطل )شرک بوده است.
واذ یعدکم الله احدی الطآئفتین انها لکم وتودون ان غیر ذات الشوکة تکون لکم ویرید الله ان یحق الحق بکلمـته ویقطع دابر الکـفرین• لیحق الحق ویبطـل البـطـل ولو کره المجرمون.و(به یاد آورید) هنگامی را که خدا یکی از دو دسته(کاروان تجارتی قریش یا سپاه ابوسفیان) را به شما وعده داد که از آن شما باشد و شما دوست داشتید که دسته بی سلاح برای شما باشد و(لی)
خدا می‌خواست حق(=اسلام) را با کلمات خود ثابت و
کافران را ریشه کن کند•تا حق را ثابت و باطل را نابود گرداند هر چند بزهکاران خوش نداشته باشند (. مقصود از «لیحق الحق» اسلام و «الباطل» شرک و کفر است.)
بشارت به پیروزی در غزوه بدر=> همین مدخل، ملائکه در غزوه بدر
امدادهای الهی و پیروزی مسلمانان در غزوه بدر، عبرتی بزرگ برای صاحبان بصیرت قرار داده شده است.
قد کان لکم ءایة فی فئتین التقتا فئة تقـتل فی سبیل الله واخری کافرة یرونهم مثلیهم رای العین والله یؤید بنصره من یشاء ان فی ذلک لعبرة لاولی الابصـر.قطعا در برخورد میان دو گروه برای شما نشانه‌ای(و درس عبرتی) بود گروهی در راه خدا می‌جنگیدند و دیگر(گروه) کافر بودند که آنان(=
مؤمنان ) را به چشم دو برابر خود می‌دیدند و خدا هر که را بخواهد به یاری خود تایید می‌کند یقینا در این(ماجرا) برای صاحبان بینش عبرتی است
این آیه در حقیقت بیان نمونه اى است از آنچه در آیات قبل آمده است و به کافران هشدار مى دهد که به اموال و ثروت و کثرت نفرات مغرور نشوند که سودى به حالشان ندارد، یک
شاهد زنده این موضوع جنگ بدر است ، که دشمنان اسلام با فزونى تجهیزات جنگى و نفرات و اموال ، به شکست سختى مبتلا شدند، مى فرماید: در آن دو جمعیت (که در میدان جنگ بدر) با هم روبرو شدند نشانه و درس عبرتى براى شما بود (قد کان لکم آیة فى فئتین التقتا).
یک گروه در راه خدا نبرد مى کرد و گروه دیگر کافر بود و در راه شیطان و بت (فئة تقاتل فى سبیل الله و اخرى کافرة ).
چرا عبرت نگیرید در حالى که یک ارتش کوچک و تقریبا فاقد ساز و برگ جنگى اما با ایمان استوار و محکم بر ارتش که چند برابر او بود، از نظر
وسایل جنگى و تعداد نفرات ، پیروز گشت ، اگر تنها فزونى نفرات و امکانات مى توانست کارگشا باشد، باید در جنگ بدر ظاهر شده باشد، در حالى که نتیجه معکوس بود، سپس مى افزاید: آنها (مشرکان ) این گروه (مومنان ) را با چشم خود دو برابر آنچه بودند مشاهده مى کردند (یرونهم مثلیهم راى العین )..
۴۵. اطمینان بخشیدن به قلوب مؤمنان، زمینه ساز پیروزی آنان در جنگ بدر ذکر شده است.
وما جعله الله الا بشری لکم ولتطمـئن قلوبکم به وما النصر الا من عند الله العزیز الحکیم. و خدا آن(وعده پیروزی) را جز مژده‌ای برای شما قرار نداد تا(بدین وسیله شادمان شوید و) دلهای شما بدان آرامش یابد و پیروزی جز از جانب خداوند توانای حکیم نیست
وما جعله الله الا بشری ولتطمـئن به قلوبکم وما النصر الا من عند الله ان الله عزیز حکیم.و این(وعده) را خداوند جز نویدی(برای شما) قرار نداد و تا آنکه دلهای شما بدان اطمینان یابد و پیروزی جز از نزد خدا نیست که خدا شکست ناپذیر(و) حکیم است
۴۶. پیروزی مجاهدان غزوه بدر بر
دشمنان ، با نداشتن ساز و برگ کافی، در سایه
ایمان به خدا بوده است.
اذ همت طآئفتان منکم ان تفشلا والله ولیهما وعلی الله فلیتوکل المؤمنون• ولقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة فاتقوا الله لعلکم تشکرون.
آن هنگام که دو گروه از شما بر آن شدند که سستی ورزند با آنکه خدا یاورشان بود و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند•و یقینا خدا شما را در(جنگ) بدر با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس از خدا پروا کنید باشد که سپاسگزاری نمایید
۴۷. پیروزی مجاهدان غزوه بدر بر دشمن، با نداشتن ساز و برگ کافی، در سایه
توکل به خدا بوده است.
اذ همت طآئفتان منکم ان تفشلا والله ولیهما وعلی الله فلیتوکل المؤمنون• ولقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة...آن هنگام که دو گروه از شما بر آن شدند که سستی ورزند با آنکه خدا یاورشان بود و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند•و یقینا خدا شما را در(جنگ) بدر با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس از خدا پروا کنید باشد که سپاسگزاری نمایید.
.
وَ عَلى اللَّهِ فَلْیَتَوَکلِ الْمُؤْمِنُونَ،حالى دیگر از آن جمله است ، و معنایش این است که : این دو طایفه تصمیم گرفتند از کار جنگ منصرف شوند، و آن را
سست بگیرند، در حالى که خداى تعالى ولى آن دو طایفه است ، و این براى مؤ من سزاوار نیست ، که با اینکه معتقد است خدا ولى او است در خود فشل و سستى و
ترس راه دهد، و بلکه سزاوار است امر خود را به خدا واگذار کند که هرکس بر خدا توکل کند خدا وى را کافى خواهد بود.
از اینجا ضعف گفتار زیر روشن مى شود که بعضى گفته اند: این هم ، هم خطورى است ، نه عزمى و با تصمیم قاطع ، چون خداى تعالى این دو طایفه را ستوده و خبر داده که او ولى ایشان است ، پس اگر هم آنان هم قطعى بود، و در نتیجه بر فشل و سستى تصمیم قاطعانه گرفته بودند، باید مى فرمود: ((شیطان ولى ایشان است )) نه اینکه با عبارت فوق مدحشان کند.
.
۴۸.
دعا و
استغاثه مجاهدان به درگاه خداوند، عاملی برای پیروزی در غزوه بدر ذکر شده است.
اذ تستغیثون ربکم فاستجاب لکم انی ممدکم بالف من الملـئکة مردفین• وما جعله الله الا بشری ولتطمـئن به قلوبکم وما النصر الا من عند الله ان الله عزیز حکیم.
(به یاد آورید) زمانی را که پروردگار خود را به فریاد می‌طلبیدید پس دعای شما را اجابت کرد که من شما را با هزار
فرشته پیاپی یاری خواهم کرد •و این(وعده) را خداوند جز نویدی(برای شما) قرار نداد و تا آنکه دلهای شما بدان اطمینان یابد و پیروزی جز از نزد خدا نیست که خدا شکست ناپذیر(و) حکیم است
۴۹.
قضای الهی ، مانع شکست مسلمانان در غزوه بدر، به رغم تحقق مقتضی آن و گرفتن اسیر، پیش از سرکوبی کامل دشمن انجام شد.
ما کان لنبی ان یکون له اسری حتی یثخن فی الارض تریدون عرض الدنیا والله یرید الاخرة والله عزیز حکیم• لولا کتـب من الله سبق لمسکم فیمآ اخذتم عذاب عظیم.
هیچ پیامبری را سزاوار نیست که(برای اخذ سربها از دشمنان) اسیرانی بگیرد تا در زمین به طور کامل از آنان کشتار کند شما
متاع دنیا را می‌خواهید و خدا
آخرت را می‌خواهد و خدا شکست ناپذیر حکیم است •اگر در آنچه گرفته‌اید از جانب خدا نوشته‌ای نبود قطعا به شما عذابی بزرگ می‌رسید.
۸. ملائکه=> همین مدخل، ملائکه در غزوه بدر
طبق آیه قرآن منشا پیروزی مسلمانان در غزوه بدر خداوند بوده است.
قد کان لکم ءایة فی فئتین التقتا فئة تقـتل فی سبیل الله واخری کافرة یرونهم مثلیهم رای العین والله یؤید بنصره من یشاء...قطعا در برخورد میان دو گروه برای شما نشانه‌ای(و درس عبرتی) بود گروهی در راه خدا می‌جنگیدند و دیگر(گروه) کافر بودند که آنان(=مؤمنان) را به چشم دو برابر خود می‌دیدند و خدا هر که را بخواهد به یاری خود تایید می‌کند یقینا در این(ماجرا) برای صاحبان بینش عبرتی است
ولقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة فاتقوا الله لعلکم تشکرون.و یقینا خدا شما را در(جنگ) بدر با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس از خدا پروا کنید باشد که سپاسگزاری نمایید
واذ یعدکم الله احدی الطآئفتین انها لکم وتودون ان غیر ذات الشوکة تکون لکم ویرید الله ان یحق الحق بکلمـته ویقطع دابر الکـفرین• لیحق الحق ویبطـل البـطـل ولو کره المجرمون.و(به یاد آورید) هنگامی را که خدا یکی از دو دسته(کاروان تجارتی
قریش یا
سپاه ابوسفیان ) را به شما وعده داد که از آن شما باشد و شما دوست داشتید که دسته بی سلاح برای شما باشد و(لی) خدا می‌خواست حق(=
اسلام ) را با کلمات خود ثابت و کافران را ریشه کن کند•تا حق را ثابت و باطل را نابود گرداند هر چند بزهکاران خوش نداشته باشند
فلم تقتلوهم ولـکن الله قتلهم وما رمیت اذ رمیت ولـکن الله رمی...و شما آنان را نکشتید بلکه خدا آنان را کشت و چون(ریگ به سوی آنان) افکندی تو نیفکندی بلکه خدا افکند(آری خدا چنین کرد تا کافران را مغلوب کند) و بدین وسیله مؤمنان را به آزمایشی نیکو بیازماید قطعا خدا شنوای داناست.
واذ یریکموهم اذ التقیتم فی اعینکم قلیلا ویقللکم فی اعینهم لیقضی الله امرا کان مفعولا والی الله ترجع الامور.و آنگاه که چون با هم برخورد کردید آنان را در دیدگان شما اندک جلوه داد و شما را(نیز) در دیدگان آنان کم نمودار ساخت تا خداوند کاری را که انجام شدنی بود تحقق بخشد و کارها به سوی خدا بازگردانده می‌شود
خداوند به پیروزی مسلمانان بر سپاه
مشرکان در غزوه بدر در
قرآن وعده داده است.
واذ یعدکم الله احدی الطآئفتین انها لکم وتودون ان غیر ذات الشوکة تکون لکم ویرید الله ان یحق الحق بکلمـته ویقطع دابر الکـفرین.و(به یاد آورید) هنگامی را که خدا یکی از دو دسته(کاروان تجارتی قریش یا سپاه ابوسفیان) را به شما وعده داد که از آن شما باشد و شما دوست داشتید که دسته بی سلاح برای شما باشد و(لی) خدا می‌خواست
حق (=اسلام) را با کلمات خود ثابت و کافران را ریشه کن کند
قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «پیروزی در غزوه بدر».
