پیمانه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پیمانه به نوعی وسیله سنجش گفته می شود و در ابواب مختلف فقهی مثل تجارت کاربرد زیادی دارد.
در گذشته پیمانه یکی از ابزار سنجش و اندازهگیری برخی اشیاء بوده و انواع زیادی داشته است. برخی انواع آن در روایات برای تحدید و تعیین اندازه بعضی چیزها آمده است که فقها به تبع آن، در تعریف و بیان مقدار آن پیمانهها در عصر صدور روایات، در فقه سخن گفتهاند مانند
صاع،
مُدّ رطل و
کُر.
در این مقاله به احکام کلّی پیمانهها ـ قطع نظر از خصوصیات هر یک ـ که از آن به مناسبت در بابهای
زکات،
تجارت و
قضاء سخن رفته، اشاره میشود.
هرگاه اخراج
زکات، منوط به پیمانه کردن مال باشد در اینکه
اجرت پیمانه کردن بر عهده
مالک است و یا از
زکات پرداخت میشود، اختلاف است، قول نخست، فتوای بیشتر فقها است.
از شرایط عوضین در داد و ستد، معلوم بودن آن است؛ از اینرو در کالای پیمانهای باید با پیمانه متعارف میان مردم اندازهگیری شود و اگر با پیمانه ناشناخته نزد مردم، پیمانه شود،
معامله باطل است.
در داد و ستد کالای پیمانهای، اجرت پیمانه کردن کالا ـ درصورت توقّف تحویل آن بر پیمانه کردن ـ بر عهده
فروشنده و اجرت پیمانه کردن بهای پیمانهای با
خریدار است.
پیمانه کردن مواد غذایی که به جهت خوردن، انبار میشود و یا از آن خارج میگردد
مستحب است؛ زیرا موجب
برکت میگردد.
کسی که نسبت به پیمانه کردن آشنایی کامل ندارد
مکروه است این کار را بر عهده بگیرد. از برخی،
حرمت آن نقل شده است. البتّه عدم آشنایی اگر موجب زیاد گرفتن یا کم دادن شود، بدون شک
حرام است.
کسی که کار او پیمانه کردن بیت المال است میتواند از
بیت المال ارتزاق کند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲،ص۳۰۲.
