کتاب النکاح (للشیخ الانصاری)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مؤلف این کتاب، شیخ اعظم
شیخ مرتضی انصاری قدس سره بوده و این کتاب درباره مسائل
نکاح می باشد.
این کتاب شامل سه
رساله می‌باشد:
در این
رساله از دو مقصد اول و دوم کتاب ارشاد الاذهان
علامه حلی قدس سره بحث می‌شود، در مقصد اول درباره اقسام نکاح: دائم و منقطع و
نکاح اماء، و در مقصد دوم درباره
صداق بحث می‌شود.
این
رساله شرح کتاب ارشاد نیست، بلکه
رساله‌ای است مستقل، اما به
رساله نکاح ضمیمه شده تا به بخشی از مطلب اول از مقصد سوم، که متضمن بحث درباره محرمات نسبی و رضاعی است بپردازد.
این
رساله به
رساله مصاهره شهرت یافته در حالی که شرحی است برای این موضوعات:
۱- مطلب دوم از مقصد سوم، که متضمن بحث درباره دیگر اسباب تحریم است، و آنها از این قرارند: مصاهره، و
کفر، و عقد و
وطء.
اما بحثی درباره کفر و عقد و وطء کامل نیست.
۲- مقصد چهارم، درباره موجبات
خیار است که شامل
خیار عیب و
تدلیس می‌شود.
۳- مساله مستقلی که در رابطه با قسمة است.
ایشان از مقصد پنجم که لواحق نکاح است، و متضمن مباحث: قسمة، و نفقة، و احکام اولاد می‌شود بحث نکرده‌اند.
این کتاب در سه
رساله و به شکل کتابی مشتمل بر اکثر مباحث نکاح بر اساس کتاب ارشاد الاذهان به چاپ رسیده، مباحثی که بدانها پرداخته نشده و باقی مانده‌اند از این قرارند:
محرمات نسبی، و تتمه باب سوم در اسباب تحریم و مقصد پنجم در لواحق، که مباحث قسمة و نفقة و احکام الاولاد است.
در اینجا لازم می‌بینیم که به چند نکته اشاره کنیم:
یک چنانچه گذشت
رسالة دوم به نام
رساله مصاهره مشهور گشته در حالی که موضوع مصاهره بخشی از آن را تشکیل می‌دهد و این
رساله متضمن موضوعات دیگری نیز هست.
دو برای ما روشن نگشته که آیا شیخ قدس سره تمام کتاب نکاح ارشاد را شرح کرده ولی به دست ما نرسیده و بخشی از آن گم شده، چنانچه گویی از نسخه اصلی اینگونه فهمیده می‌شود چرا که در میان آن مباحثی ناتمام و بریده یافت می‌شود مانند آنچه در پایان باب سوم از مقصد سوم است چرا که در آن از عقد و وطء صحبت می‌شود در حالی که آن دو در اسباب تحریمند.
و پس از اتمام آن به بحث درباره بعضی فروعات یاد شده تحت عنوان «تتمة» میپردازد و برخی از آنها را رها می‌کند، اینجا به وضوح ناپدید شدن برخی اوراق را لمس می‌کنیم، شاید هم از قصد اینگونه نوشته باشند؟
سه جناب شیخ قدس سره درباره
رضاع حدود یک صفحه به خط خود نوشته سپس از آن دست کشیده و از نو نوشته‌اند و ما با حفظ
امانت هر دو را در کتاب آورده‌ایم.
در تحقیق این کتاب رسائل سه گانه بر نسخه‌های زیر تکیه شده:
یک- نسخه اصلی دست نوشته خود شیخ قدس سره:
بیشترین اعتماد ما بر نسخه اصلی موجود در کتابخانه
امام رضا علیه‌السّلام بود این نسخه در ضمن مجموعه‌ای محتوی مسائل
وصایا و
قضاء و دیگر مسائل به شماره (۱۱۱۲۷) بود، و آغاز و پایان
رساله نکاح از صفحه (۳۶) تا (۸۳)، و
رساله رضاع از (۸۴) تا (۱۰۳)، و مصاهرة از (۱۰۳) تا (۱۱۹) بود.
رمز این نسخه حرف «ق» می‌باشد.
رساله رضاع نسخه خطی دیگری نیز در کتابخانه امام رضا علیه‌السّلام داشت اما بر آن اعتماد نشد.
دو- نسخه‌ای از مکاسب: نسخه دوم مورد اعتماد نسخه‌ای از مکاسب چاپ شده در سال (۱۳۰۵) بود این نسخه جدای از مکاسب شامل رسائل دیگری نیز بود که یکی از آنها همین رسائل سه گانه می‌باشد.
رمز این نسخه حرف «ع» می‌باشد.
سه- نسخه دیگری از مکاسب:
این نسخه در سال (۱۳۲۵) در شهر
اصفهان به چاپ رسیده و
رساله‌های پیشین نیز به آن پیوست شده‌اند.
رمز این نسخه حرف «ص» می‌باشد.
چهار- نسخه سومی از مکاسب:
این نسخه در سال (۱۳۷۵) در تبریز و همراه شرح شهیدی چاپ شده و در دو
رساله رضاع و مصاهره از آن استفاده شده چه این که در این چاپ این دو
رساله نیز ملحق شده‌اند.
رمز این نسخه حرف «ش» می‌باشد.
کتاب النکاح
نرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
