یوبِقْهُنّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یوبِقْهُنّ:
(أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِمَا) یوبِقْهُنّ: از باب افعال (ايباق) به معنى «هلاک گردانيدن» است.
ماده اصلى آن
«وبوق» (بر وزن نبوغ) به معنى «هلاكت» است و كلمه
«موبق» به فتح ميم از همين ماده است، چنان‌كه در آيه ۵۲
سوره کهف مى‌خوانيم:
(... وَ جَعَلْنٰا بَيْنَهُمْ مَوْبِقاً)
«و ما در ميان آن‌ها كانون هلاكتى قرار داده‌ايم.»
«موبق» هم ممكن است مصدر ميمى باشد به معنى «هلاک شدن و از بين رفتن» و يا اسم مكان باشد به معنى «هلاكت‌گاه، زندان» و به‌هرحال اين كلمه در اين‌جا به معنى «مهلكه» آمده است.
به موردی از کاربرد
یوبِقْهُنّ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِمَا كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَن كَثِيرٍ) (يا اگر بخواهد آن‌ها را بخاطر اعمالى كه سرنشينانش انجام داده‌اند نابود مى‌سازد و بسيارى را مى‌بخشد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه يوبقهن مضارع از باب افعال يعنى از ايباق است و ايباق به معناى اهلاک- نابود كردن است و ضمير مؤنث در آخر اين كلمه به كلمه جوارى بر مى‌گردد. و ضمير مذكر در كسبوا به مردم عود مى‌كند و دو كلمه يوبقهن و يعف عطفند بر جمله يسكن و معناى
آیه اين است: اگر
خدا بخواهد كشتى‌ها را به وسيله غرق هلاک مى‌كند و به كيفر
گناهان مردم از بين مى‌برد و از بسيارى از گناهان ايشان در مى‌گذرد. و خلاصه مى‌خواهد بفرمايد: بعضى از گناهان مردم كافى است در اينكه مستحق غرق و هلاكت شوند و خدا از بسيارى از گناهان ايشان درمى‌گذرد.
(وَ يَوْمَ يَقُولُ نَادُوا شُرَكَائِيَ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَ جَعَلْنَا بَيْنَهُم مَّوْبِقًا) (به خاطر بياوريد روزى را كه خداوند مى‌گويد: «همتايانى را كه براى من مى‌پنداشتيد، بخوانيد تا به كمک شما بشتابند!)» ولى هرچه آن‌ها را مى‌خوانند، جوابشان نمى‌دهند و در ميان اين دو گروه، كانون هلاكتى قرار داده‌ايم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه موبق - به كسر باء- اسم مكان از ماده وبق است كه مصدرش وبوق به معناى هلاكت است و معناى جمله اين است كه بين مشركين و شركاى ايشان محل هلاكتى قرار داديم.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یوبِقْهُنّ»، ج۴، ص۶۱۸.
