• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بیوه (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بیوه، زن شوهر مرده یا مطلقه است.
[۱] . لغت نامه، ج۳، ص۴۶۱۰، «بیوه».
در این مدخل، از لفظ «ثیبات» و جملاتی مانند «طلقتم النساء»، «یذرون ازواجا» و... استفاده شده است.


بیوه در اصل به معنای غریب و تنهاست و در اصطلاح به زنی گفته می‌شود که شوهرش را بر اثر طلاق یا مرگ از دست داده است. برخی آن را عام دانسته، بر مردی که همسرش مرده یا وی را طلاق داده نیز اطلاق کرده‌اند. به مرد و زن بیوه، اَرْمل و اَرْمَلَه نیز گفته شده است.
[۲] مجمع البحرین، طریحی، ج۲، ص۲۲۶.    
قرآن از بیوه با واژه‌ها و تعبیرهای گوناگونی یاد کرده است؛ مانند «ثَیِّب» که یک بار در قرآن آمده است: «ثَیِّبـت واَبکارا»،
[۳] تحریم/سوره۶۶، آیه۵.    
«اَیّم» که یک بار در قرآن به کار رفته: «واَنکِحوا الاَیـمی‌مِنکُم»
[۴] نور/سوره۲۴، آیه۳۲.    
و «زوجه» که فراوان در قرآن به کار رفته است و در برخی آیات مراد از آن زنان بیوه است؛ مانند «والَّذینَ یُتَوفَّونَ مِنکُم و یَذَرونَ اَز وجـًا».
[۵] بقره/سوره۲، آیه۲۳۴.    
[۶] بقره/سوره۲، آیه۲۴۰.    
نیز «مطلقات»؛ مانند «والمُطَـلَّقـتُ یَتَرَبَّصنَ بِاَنفُسِهِنَّ»
[۷] بقره/سوره۲، آیه۲۲۸.    
و واژه نساء که در آیاتی پرشمار به کار رفته؛ ولی در برخی آیات مراد از آن زنان بیوه است؛ مانند «لا یَحِلُّ لَکُم اَن تَرِثوا النِّساءَ کَرهـًا».
[۸] نساء/سوره۴، آیه۱۹.    
[۹] نساء/سوره۴، آیه۲۲.    
نزدیک‌ترین این واژه‌ها به این معنا «ثَیّب» است که در لغت به معنای رجوع
[۱۰] المصباح المنیر، فیومی، ص۴۹.    
[۱۱] التحقیق، مصطفوی، ج۲، ص۳۵، «ثوب».    
یا بازگشت به حالت و امر نخستین
[۱۲] مفردات، ص۱۷۹.    
[۱۳] مجمع البحرین، ج۱، ص۳۳۵.    
[۱۴] مجمع البحرین، ج۱، ص۳۳۱، «ثیب».    
آمده و در اصطلاح فقه به زنی گفته می‌شود که بکارتش بدون آمیزش یا با آمیزش حلال یا حرام زایل شده است.
[۱۵] کتاب النکاح، ص۱۷۷.    
[۱۶] مستمسک العروه، ج۱۴، ص۴۵۱.    
برخی گفته‌اند: مراد مرد و زنی است که ازدواج کرده
[۱۷] القاموس الفقهی، ص۵۵.    
یا با یکدیگر همبستر شده‌اند.
[۱۸] الصحاح، جوهری، ج۱، ص۹۵، «ثوب».    
این واژه در باب حدود به معنای محصن نیز به کار می‌رود، چنان که بکر به مرد و زن غیر محصن اطلاق می‌شود.
[۱۹] المبسوط، ج۸، ص۲.    
[۲۰] مخلتف الشیعه، ج۹، ص۱۳۳.    
[۲۱] القاموس الفقهی، ص۴۱.    
[۲۲] القاموس الفقهی، ص۵۵.    
«اَیّم» نیز به معنای مرد و زن بی همسر آمده است
[۲۳] المصباح المنیر، فیومی، ص۲۲.    
[۲۴] التحقیق، مصطفوی، ج۱، ص۱۹۵، «ایم».    
که این معنا عام بوده، شامل همه مردان و زنانی می‌شود که ازدواج نکرده‌اند یا پس از ازدواج همسرانشان مرده یا از یکدیگر جدا شده‌اند.
[۲۵] مجمع البحرین، ج۱، ص۱۴۰، «ایم».    

قرآن ضمن اشاره به برخی سنتهای ناپسند جاهلی در مورد زنان بیوه، این سنتها را باطل شمرده و برخی از احکام و حقوق خاص را برای زنان بیوه مقرر کرده است.

۱.زن بیوه مراتب رضایت خود را برای ازدواج باید با سخن گفتن اعلام نماید و سکوت کفایت نمی‌كند مگر آنكه سكوت وی با قرائتی همراه باشدکه بر رضایت قطعی او دلالت کند.
[۲۶] . جواهر الکلام،ج ۲۹، ص ۲۰۵    

۲. مرد متأهّل اگر با زنی بیوه ازدواج کند، زن یاد شده- بنابر مشهور- در آغاز ازدواج به مدّت سه شب حقّ همخوابی دارد.
[۲۷] . جواهر الکلام،ج ۳۱، ص ۱۷۰ تا ۱۷۳    

۳.اگرکسی کنیز بیوه‌ای بخرد واورا باردارکند، سپس معلوم شودکه مالک کنیز، شخصی دیگر غیر از فروشنده بوده است، بنابر مشهور باید یك بیستم بها یکنیز را به مالكش بپردازد.
[۲۸] . الحدائق الناضرة،ج ۱۹، ص ۸۵    
[۲۹] . جواهر الکلام،ج ۲۴، ص ۲۲۵ تا ۲۲۶    

۴. بیوه بودن در کنیز به قول مشهور، عیب به شمار نمی‌رود. بنابراین اگرکسیکنیزی را بدون شرط باکره یا بیوه بودن بخرد سپس معلوم شودکه بیوه بوده است، نه حقّ فسخ معامله را دارد ونه حقّ گرفتن ارش
[۳۰] . جواهر الکلام،ج ۲۳، ص ۲۷۶ تا ۲۷۷    
(ما به التفاوت قیمت باكره وبیوه) را.

ازدواج بیوه؛ حقوق بیوه؛ خواستگاری از بیوه؛ نظارت بر بیوه.

۱. ↑ . لغت نامه، ج۳، ص۴۶۱۰، «بیوه».
۲. ↑ مجمع البحرین، طریحی، ج۲، ص۲۲۶.    
۳. ↑ تحریم/سوره۶۶، آیه۵.    
۴. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۳۲.    
۵. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۴.    
۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۴۰.    
۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۲۸.    
۸. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۹.    
۹. ↑ نساء/سوره۴، آیه۲۲.    
۱۰. ↑ المصباح المنیر، فیومی، ص۴۹.    
۱۱. ↑ التحقیق، مصطفوی، ج۲، ص۳۵، «ثوب».    
۱۲. ↑ مفردات، ص۱۷۹.    
۱۳. ↑ مجمع البحرین، ج۱، ص۳۳۵.    
۱۴. ↑ مجمع البحرین، ج۱، ص۳۳۱، «ثیب».    
۱۵. ↑ کتاب النکاح، ص۱۷۷.    
۱۶. ↑ مستمسک العروه، ج۱۴، ص۴۵۱.    
۱۷. ↑ القاموس الفقهی، ص۵۵.    
۱۸. ↑ الصحاح، جوهری، ج۱، ص۹۵، «ثوب».    
۱۹. ↑ المبسوط، ج۸، ص۲.    
۲۰. ↑ مخلتف الشیعه، ج۹، ص۱۳۳.    
۲۱. ↑ القاموس الفقهی، ص۴۱.    
۲۲. ↑ القاموس الفقهی، ص۵۵.    
۲۳. ↑ المصباح المنیر، فیومی، ص۲۲.    
۲۴. ↑ التحقیق، مصطفوی، ج۱، ص۱۹۵، «ایم».    
۲۵. ↑ مجمع البحرین، ج۱، ص۱۴۰، «ایم».    
۲۶. ↑ . جواهر الکلام،ج ۲۹، ص ۲۰۵    
۲۷. ↑ . جواهر الکلام،ج ۳۱، ص ۱۷۰ تا ۱۷۳    
۲۸. ↑ . الحدائق الناضرة،ج ۱۹، ص ۸۵    
۲۹. ↑ . جواهر الکلام،ج ۲۴، ص ۲۲۵ تا ۲۲۶    
۳۰. ↑ . جواهر الکلام،ج ۲۳، ص ۲۷۶ تا ۲۷۷    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «بیوه».    



جعبه ابزار