حَمّالَةَ اَلْحَطَب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمّالَةَ اَلْحَطَب: (وَ امْرَأَتُهُ حَمّالَةَ الْحَطَبِ) واژه «
حطب» به معنى «
هيزم» است.
منظور از جملۀ«
حَمّٰالَةَ اَلْحَطَبِ»وضع و حالت «
امّ جمیل» (همسر
ابو لهب) است. او نيز در حالى كه هيزم به دوش مى‌كشد، وارد آتش سوزان
جهنّم مى‌شود.
به موردی از کاربرد حَمّالَةَ اَلْحَطَب در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ امْرَأَتُهُ حَمّالَةَ الْحَطَبِ) «و نيز همسرش، در حالى كه هيزم‌كش دوزخ است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: ظاهرا مراد از اين
آیه و آیه بعد از آن اين باشد كه همسر ابو لهب به زودى در آتش دوزخ در روز
قیامت به همان هيئتى ممثل مى‌گردد كه در
دنیا به خود گرفته بود، در دنيا شاخه‌هاى خاربن و بته‌هايى ديگر را با طناب مى‌پيچيد و حمل مى‌كرد، و شبانه آنها را بر سر راه
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مى‌ريخت تا به اين وسيله آن جناب را آزار دهد، در آتش هم با همين حال، يعنى طناب به گردن و هيزم به پشت ممثل گشته
عذاب مى‌شود.
منظور از جمله
(حَمّٰالَةَ اَلْحَطَبِ) وضع و حالت «امّ جميل» (همسر ابو لهب) است. او نيز در حالى كه هيزم به دوش مى‌كشد، وارد آتش سوزان جهنّم مى‌شود.
در اين كه همسر ابو لهب كه خواهر «
ابو سفیان» و عمه «
معاویه» بود در عداوتها و كارشكنيهاى شوهرش بر ضد
اسلام شركت داشت حرفى نيست، اما در اين كه قرآن چرا او را حمّالة الحطب (زنى كه هيزم بر دوش مى‌كشد) توصيف كرده تفسيرهاى متعددى ذكر كرده‌اند:
بعضى گفته‌اند اين به خاطر آن است كه بوته‌هاى خار را بر دوش مى‌كشيد و بر سر راه پيغمبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مى‌ريخت تا پاهاى مباركش آزرده شود. و بعضى گفته‌اند اين تعبير
کنایه از سخن چينى و
نمّامی اوست، همان گونه كه در
ادبیات فارسی نيز همين تعبير در مورد سخن چينى آمده است كه مى‌گويند: ميان دو كس جنگ چون آتش است • سخن چين بدبخت هيزم‌كش است. بعضى نيز آن را كنايه از شدت
بخل او مى‌دانند كه باآن‌همه ثروت، حاضر نبود كمكى به نيازمندان كند به همين دليل تشبيه به «هيزم‌كش»
فقیر شده است. بعضى نيز مى‌گويند او در قيامت بار
گناهان گروه زيادى را بر دوش مى‌كشد.
از ميان اين معانى، معنى اول از همه مناسب‌تر است، هرچند جمع ميان آنها نيز بعيد نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حطب(حَمّالَةَ اَلْحَطَب) »، ص۵۳۳.
