• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دعا برای توفیق شکر (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


در قرآن کریم به شایسته بودن درخواست توفیق از خداوند، برای شکر نعمتهای او توصیه شده است.


در آیه ۱۹ سوره نمل به شایسته بودن درخواست توفیق از خداوند، برای شکر نعمتهای او اشاره شده است:
«... و قال رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی ولدی... ؛
[۱] نمل/سوره۲۷، آیه۱۹.    
(سلیمان) از گفتار او دهان به خنده گشود و گفت پروردگارا در دلم افکن تا نعمتی را که به من و پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای سپاس بگزارم و به کار شایسته‌ای که آن را می‌پسندی بپردازم و مرا به رحمت خویش در میان بندگان شایسته ات داخل کن.»

۱.۱ - الهام شکر پروردگار به سلیمان

 یکی از بهترین نشانه‌ها برای شناخت حاکمان الهی از حکمرانان جبار، این است که دسته دوم به هنگام رسیدن به قدرت، غرق غرور و غفلت می‌شوند و همه ارزشهای انسانی را به دست فراموشی سپرده، در خودکامگی، سخت فرو می‌روند.
اما حاکمان الهی به هنگام نیل به قدرت، بار سنگینی از مسئولیتها را بر دوش خود احساس می‌کنند، بیش از همیشه به درگاه خدا روی می‌آورند، و توانایی بر ادای رسالت خویش را از او می‌طلبند، همانگونه که سلیمان بعد از آن همه قدرت مهمترین چیزی که از خدا تقاضا می‌کند ادای شکر او و استفاده از این مواهب در مسیر رضای او و آسایش بندگان خدا است.
جالب اینکه با جمله" اوزعنی" این تقاضا را شروع می‌کند که مفهومش الهامی از درون و جمع کردن تمام نیروهای باطنی برای انجام این هدف بزرگ است یعنی خدایا آن چنان قدرتی به من عنایت کن تا تمام نیروهای درونیم را برای ادای شکر و انجام وظیفه بسیج کنیم، و راه را نیز تو به من نشان ده که راهی است بسیار سخت و طولانی و پر خوف و خطر، راه ادای حقوق همه مردم، در چنان حکومت وسیع و گسترده!.
او نه تنها تقاضای توانایی بر شکر نعمتهایی که به خود او داده شده است می‌کنند، بلکه در عین حال تقاضا دارد که ادای شکر مواهبی که بر پدر و مادرش ارزانی شده بود انجام دهد، چرا که بسیاری از مواهب وجود انسان از پدر و مادر به ارث به او می‌رسد، و بدون شک امکاناتی که خداوند به پدر و مادر می‌دهد کمک مؤثری برای فرزندان در راه نیل به هدفها می‌کند.
[۲] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۴۳۷.    


در آیه ۱۵ سوره احقاف به شایسته بودن درخواست توفیق از خداوند، برای شکر نعمتهای او اشاره شده است:
و وصینا الانسـن... قال رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی ولدی... ؛
[۳] احقاف/سوره۴۶، آیه۱۵.    
و انسان را (نسبت) به پدر و مادرش به احسان سفارش کردیم مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنیا آورد و باربرداشتن و از شیرگرفتن او سی ماه است تا آنگاه که به رشد کامل خود برسد و به چهل سال برسد می‌گوید پروردگارا بر دلم بیفکن تا نعمتی را که به من و به پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای سپاس گویم و کار شایسته‌ای انجام دهم که آن را خوش داری و فرزندانم را برایم شایسته گردان در حقیقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان پذیرانم.»

۲.۱ - دیدگاه تفسیر المیزان

 کلمه" اوزعنی" از مصدر" ایزاع " است که معنای الهام را می‌دهد، و این الهام، الهام آن اموری نیست که اگر خدا عنایت نکند آدمی به حسب طبع خود علم به آنها پیدا نمی‌کند، و آیه" و نفس و ما سواها فالهمها فجورها و تقواها"
[۴] شمس/سوره۹۱، آیه۷ و ۸.    
از آن خبر می‌دهد، بلکه الهام عملی و به معنای وادار کردن، و دعوت باطنی به عمل خیر و شکر نعمت و بالآخره عمل صالح است.
خدای تعالی در این آیه آن نعمتی را که سائل درخواست کرده نام نبرده، تا هم نعمتهای ظاهری چون حیات، رزق، شعور و اراده را، و هم نعمتهای باطنی چون ایمان به خدا اسلام، خشوع، توکل بر خدا و تفویض به خدا را شامل شود. پس جمله" رب اوزعنی ان اشکر نعمتک... " درخواست این است که نعمت ثناء بر او را ارزانیش بدارد تا با اظهار قولی و عملی نعمت او را اظهار نماید. اما قولی که روشن است. و اما عملی به اینکه نعمت‌های خدا را طوری استعمال کند که همه بفهمند نعمت وی از خدای سبحان است و خدا آن را به وی داده، و از ناحیه خود او نیست، و لازمه این گونه استعمال این است که عبودیت و مملوکیت این انسان در گفتار و کردارش هویدا باشد.
[۵] طباطبائی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۰۷.    


۱. ↑ نمل/سوره۲۷، آیه۱۹.    
۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۴۳۷.    
۳. ↑ احقاف/سوره۴۶، آیه۱۵.    
۴. ↑ شمس/سوره۹۱، آیه۷ و ۸.    
۵. ↑ طباطبائی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۰۷.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «دعا برای توفیق شکر».    



جعبه ابزار