دوران بین اقل و اکثر استقلالی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَوَران بین اقل و اکثر استقلالی به معنی
دوران تکلیف بین اکثر و اقلِّ مستقل از
اکثر است که به آن
دوران بین اقل و اکثر غیر ارتباطی نیز می گویند.
دوران بین اقل و اکثر استقلالی، مقابل
دوران بین اقل و اکثر ارتباطی بوده
و عبارت است از تردید در الزام به یکی از دو
امری که با وجود اشتراک در بعضی از اجزا
و افعال، یکی از آنها دارای اجزا
و افعال بیشتری است
و تکلیف اکثر، از
اقل،
استقلال دارد، به گونه ای که اگر شخص، به آوردن
اقل اکتفا کند
و در واقع،
اکثر واجب باشد، تکلیف
اکثر، تکلیفی زاید بر
اقل و مستقل از آن محسوب می شود
و هر چند شخص در برابر انجام دادن
اقل ثواب می برد، ولی باید مازاد را نیز
امتثال کند؛ مثل آن که کسی
شک کند آیا ده
نماز از او
قضا شده یا دوازده نماز؛ در این فرض، اگر مکلف، فقط ده نماز بخواند
و در واقع دوازده نماز بر عهده او باشد، نسبت به آن ده نماز امتثال انجام گرفته
و تنها امتثال دو نماز دیگر بر عهده او است؛ به خلاف
اقل و اکثر ارتباطی که اگر
اقل انجام شود
و در واقع،
اکثر واجب باشد، هیچ گونه امتثالی صورت نگرفته است.
فرق میان
اقل و اکثر استقلالی و ارتباطی این است که در
اقل و اکثر استقلالی دو تکلیف مستقل وجود دارد
و مکلف ، به وجود تکلیف
اقل علم دارد
و در تکلیف
اکثر شک می کند؛ به خلاف
اقل و اکثر ارتباطی که فقط یک تکلیف وجود دارد
و مکلف در تعلق آن به
اکثر یا
اقل شک می کند. به همین دلیل، بازگشت شک در
اقل و اکثر استقلالی به شک در تکلیف است
و نسبت به تکلیف
اکثر،
برائت جاری می گردد، ولی شک در
اقل و اکثر ارتباطی به شک در مکلّفٌ به باز می گردد
و از این رو، نسبت به آن،
قاعده احتیاط جاری می گردد.
مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص ۶۷
مشکینی، علی، تحریرالمعالم، ص ۱۹۲
صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج ۲، ص ۴۲۳
فیض، علیرضا، مبادی فقه واصول، ص ۱۷۵
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج ۵، ص ۱۵
مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، ج ۳، ص ۱۲۳
ذهنی تهرانی، محمد جواد، تحریرالفصول، ج ۵،۶، ص ۶۲۰
محمدی، علی، شرح رسائل، ج ۴، ص ۶
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل دراصول فقه، ج ۱۲، ص ۳۲۸
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
