• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امتثال

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



امتثال به انجام عمل مطابق با دستور مولا گفته می شود. از آن در علم اصول، بحث تجری و در فقه باب اجتهاد و تقلید سخن رفته است.




امتثال دارای مراتب ذیل است:
۱. امتثال علمی
۲. امتثال ظنی
۳. امتثال احتمالی

۱.۱ - امتثال علمی


امتثال علمی، یا تفصیلی است و یا اجمالی.

۱.۱.۱ - امتثال علمی تفصیلی


امتثال تفصیلی، انجام متعلق تکلیف با احراز متعلق تکلیف بودن آن است. احراز از راه علم و یقین، اماره و یا اصل معتبر حاصل می‏شود.

۱.۱.۲ - امتثال علمی اجمالی


امتثال اجمالی عبارت است از انجام تمامی اطراف علم اجمالی در شبهه وجوبیه مانند علم اجمالی به وجوب نماز ظهر یا نماز جمعه در روز جمعه و عمل به هر دو و یا ترک تمامی اطراف در شبهه تحریمیه مانند علم اجمالی به غصبی بودن آب یکی از چند ظرف و اجتناب از همه آن‏ها.

۱.۲ - امتثال ظنی


امتثال ظنی عمل به ظن غیر معتبر است مانند خواندن نماز به سمت قبله ظنی با امکان به دست آوردن علم به آن.

۱.۳ - امتثال احتمالی


امتثال احتمالی، انجام دادن یکی از اطراف علم اجمالی در شبهه وجوبیه مانند انجام نماز ظهر در مثال یاد شده و ترک یکی از آن‏ها در شبهه تحریمیه مانند اجتناب از ظرفی از ظروف در مثال یاد شده می‏باشد.
با امکان امتثال علمی، امتثال ظنی و احتمالی کفایت نمی‏کند، اما در کافی بودن امتثال اجمالی با امکان امتثال تفصیلی، اختلاف است.



امتثال امر، با انجام دادن فعل امر شده به آن و امتثال نهی، با ترک فعل نهی شده از آن تحقق می‏یابد.



تحقق امتثال در عبادات، مشروط به قصد قربت است و در غیر عبادات (توصلیات) و موارد نهی ، به صرف انجام یا ترک تحقق می‏یابد و نیت، تنها، شرط ترتب ثواب بر امتثال است.


 
۱. مستمسک العروة ج۱، ص۲۴۸.    
۲. اصطلاحات الاصول، ص۷۲-۷۳.    
۳. غنائم الایام ج۱، ص۱۶۴.    
۴. القواعد و الفوائد ج۱، ص۹۰.    
۵. مستند الشیعة ج۲، ص۵۳.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۶۸۷.    
سایت تبیان    




جعبه ابزار