سامرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سامرا مخفف عبارت
سُرمَن رَای یکی از شهرهاى
عراق، زادگاه حضرت مهدی (علیه‌السّلام) و مدفن امام هادی و عسکری (علیهماالسلام ) است.
«سامرا» دومین شهری است که عباسیان در ۱۲۰ کیلومتری
شمال بغداد، بر کنار شرقی
دجله ساختند.
نام این شهر به
زبان آرامی «سامرا» دانسته شده و
معتصم خلیفه عباسی که آن را
پایتخت خود قرار داد، آن را «
سر من رای» (به معنای این کس هرکه آن را ببیند، مسرور می‌شود) نام گذاشت. روی سکه‌هایی که زمان عباسیان در آن شهر ضرب شده و اکنون در دست است، همین نام
عربی وجود دارد.
این شهر از
زیارتگاه‌های عمده شیعیان و مدفن
امام علی النقی (علیه‌السّلام) و
امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) است.
سردابی که محل
عبادت و استراحت
امامان (علیهم‌السّلام ) و زادگاه
حضرت قائم (علیه‌السّلام) و محل تشرف صالحان و دیدار ایشان بوده است، آن جا قرار دارد.
سامرا به سبب مدفون بودن دو تن از امامان بزرگوار (علیهماالسلام )، از زیارتگاه‌های عمدۀ
شیعیان و از
اماکن مقدس ایشان است. مشهد این دو امام در قسمتی از سامرا واقع است که
ارتش (عسکر) معتصم و اردوگاه وی آن جا بود؛ ازاین رو ایشان را عسکری گویند.
علاوه بر دو
امام دهم و
یازدهم ،
نرجس خاتون و
حکیمه خاتون آن جا
دفن شده همچنین جده، مادر امام حسن عسکری و
حسین بن علی الهادی در این محل به خاک سپرده شدند.
شکی نیست که
امام زمان (علیه‌السّلام) ، در شهر سامرا و در خانۀ پدر ارجمند خود، امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) دیده به جهان گشود و تا پایان عمر شریف پدر خود، کنار آن حضرت می‌زیست.
این دوره-بنابر دیدگاه مشهور-از هنگام
ولادت حضرت (نیمه شعبان سال ۲۵۵ ق) آغاز و تا رحلت امام عسکری (علیه‌السّلام) (هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ ق) پایان یافت.
از سوی دیگر، روایاتی نیز حکایت از آن دارد که در این دوره حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) با صلاحدید امام عسکری (علیه‌السّلام) برای افرادی ویژه نمایان می‌شد و این اتفاق، در سامرا و در جوار پدر بزرگوارش صورت می‌گرفت.
نه فقط بستگان نزدیک و خدمتگزاران بیت
امامت، آن حضرت را در سامرا و در خانه امام عسکری (علیه‌السّلام) دیده‌اند که بسیاری از یاران و برگزیدگان
اصحاب امام، به شرف دیدار آن جمال چون
آفتاب نایل شده‌اند که همگی از زندگی امام مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در کنار پدر در سامرا حکایت دارد. «
یعقوب بن منقوش» گوید:
بر امام عسکری (علیه‌السّلام) وارد شدم و او بر سکویی در سرا نشسته بود و سمت راست او اتاقی بود که پرده‌های آن آویخته بود. گفتم: «ای آقای من!
صاحب الامر کیست؟» فرمود: «پرده را بردار.» پرده را بالا زدم؛ پسر بچه‌ای به قامت پنج
وجب بیرون آمد، با پیشانی درخشان و رویی سپید و چشمانی درافشان و دو کتف ستبر و دو زانوی برگشته. خالی بر گونه راستش و گیسوانی بر سرش بود. آمد و بر زانوی پدرش، ابو محمد نشست. آن گاه به من فرمود: «این، صاحب شما است.» سپس
امام بدو فرمود: «پسرم! تا هنگام معلوم داخل شو.» داخل اتاق شد و من بدو می‌نگریستم. به من فرمود: «یعقوب! به داخل اتاق برو و ببین آن جا کیست.» من داخل شدم؛ اما کسی را ندیدم.
همچنین
احمد بن اسحاق نقل کرده، حضرت را در در زمان امام عسکری (علیه‌السّلام) در سامرا دیده است.
بنابراین روایات و روایت‌های دیگر، تردیدی نخواهد ماند که حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در طول زندگی امام عسکری (علیه‌السّلام) همراه آن حضرت و در شهر سامرا
مسکن و ماوا داشته است. اگر چه در این دوران نیز پنهانی زندگی می‌کرده است، عدۀ فراوانی از نزدیکان و
شیعیان آن حضرت را دیده‌اند.
از ان به مناسبت در بابهاى
صلات،
جهاد و
مزار نام برده‌اند.
علم به
قبله، در صورت امکان
واجب است و
اعتماد بر
ظن جایز نیست. از راههاى دستیابى به علم،
محراب معصوم علیه السّلام است که در آن
نماز خوانده باشد، مانند
مسجد منسوب به
امام هادی علیه السّلام در سامرا، بنابر
صحت این نسبت. البته به شرطى که در بازسازیهاى بعدى تغییرى در
محراب ان ایجاد نشده باشد.
فقها در تبیین مراد از
دارالاسلام، یکى از مصادیق آن را شهرى دانسته‌اند که در
اسلام بنا شده و
کفار در بناى ان نقشى نداشته باشند، مانند سامرا.
زیارت عسکریین (امام هادى و امام حسن عسکرى) علیهما السّلام در سامرا
و زیارت
امام زمان عجل اللَّه تعالى فرجه الشریف در هر
زمان و
مکان، بویژه
سرداب مقدس در سامرا
مستحب است.
آستانۀ عسکریین .
جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود شاهرودی،فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۳۵۷.
فرهنگ‌نامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۲۵۷، برگرفته از مقاله «سامرّا».
