• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سوره‌ غاشیه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


هشتاد و هشتمین سوره قرآن، سوره «غاشیه» است. انتخاب نام «غاشیه» برای این سوره به تناسب نخستین آیه این سوره است؛
[۱] طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۲۷۳.    
[۲] فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۱۶.    
چون در آیه اول این سوره کلمه «الغاشیه» آمده است. هل اتاک حدیث الغاشیه ؛آیا داستان غاشیه (روز قیامت که حوادث وحشتناکش همه را فرا می‌گیرد) به تو رسیده است؟!
[۳] غاشیه/سوره۸۸، آیه۱.    



«غایشه» از ریشه" غشاوه"
[۴] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۱۴.    
[۵] لسان العرب، ابن منظور، ج۱۵، ص۱۲۶.    
به معنی پوشاندن و فراگیرنده و همگانی؛ و یکی از نام‌های روز قیامت است که در آیه نخست این سوره ذکر و برای نام سوره انتخاب شده است. آن روز، فراگیرنده و احاطه کننده مردم از نظر هراس و وحشت و از نظر محاسبه و بررسی اعمال است، که ناگهان همه را در بر می‌گیرد.
[۶] فتح القدیر للشوکانی، الشوکانی، ج۵، ص۵۲۰.    
گفته شده: این سوره به شهادت سیاقی که آیاتش دارد در مکه نازل شده است.
[۷] فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۱۶.    




۲.۱ - معاد

محور اول، بحث"معاد " است که مخصوص کیفرهای دردناک مجرمان و پاداشهای شوق انگیز مؤمنان است؛ از آیه ی ۱ تا آیه ی ۱۶
[۸] غاشیه/سوره۸۸، آیه۱-۱۶.    
درباره ی قیامت، عذاب‌های جهنم و نعمت‌های بهشت است. سوره غاشیه سوره انذار و بشارت است نسبت به روز قیامت که بر مردم از هر سو احاطه پیدا می‌کند. در این سوره قیامت را با شرح حال مردم توصیف می‌کند از این جهت که مردم در قیامت به دو دسته تقسیم می‌شوند سعیدها و شقی‌ها و هر طائفه‌ای در جایی که برایشان آماده شده مستقر می‌گردند؛ یکی در بهشت و دیگری در دوزخ.

۲.۲ - توحید

محور دوم، بحث "توحید " است که با اشاره به شگفتی‌های آفرینش؛ مانند شگفتی آفرینش شتر، آسمان، کوه‌ها و زمین توجه انسان را به این سه موضوع اسرارآمیز معطوف داشته؛ و انسان را به سوی آفریدگار آنها راهنمایی می‌کند.

۲.۳ - نبوت

و محور سوم، "نبوت " و پاره ای از وظایف پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به بحث می‌گذارد و در مجموع اهداف سوره‌های مکی را که تقویت مبانی ایمان و اعتقاد است بررسی می‌کند. در پایان نیز کافران را با عذاب‌های خداوند تهدید می‌کند. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را دستور می‌دهد که مردم را تذکر دهد به اینکه مقام ربوبی چه فنونی از تدبیر در این عالم بکار برده، فنونی که هر یک دلالت دارد بر ربوبیت او برای همه عالم و برای خصوص ایشان و این که بازگشت ایشان به سوی او و حسابرسی اعمالشان با او است
[۹] تفسیر نمونه، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، ج۲۶، ص۴۱۲.    


در فضیلت این سوره از رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم نقل شده است: کسی که سوره غاشیه را قرائت می‌کند خدوند د ر حسابرسی روز قیامت به او آسان می‌گیرد.
[۱۰] الشیخ الطبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۳۳.    

امام صادق علیه‌السّلام نیز فرموده‌اند: هر کس در نمازهای واجب یا نمازهای مستحب خود سوره غاشیه را تلاوت نماید و به این کار مداومت نماید خداوند به رحمت خود در دنیا و آخرت او را می‌پوشاند و در روز قیامت از عذا ب دردناک آتش ایمن می‌دارد.
[۱۱] الشیخ الصدوق، ثواب الاعمال ص۱۲۲.    
[۱۲] بحار الانوار، العلامة المجلسی، ج۸۹، ص۳۲۳.    


۱. دارای ۲۶ آیه، ۷۲ یا ۹۲ کلمه و ۳۲۰، ۳۳۱ یا ۳۸۲ حرف است.
[۱۳] فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۱۶.    
[۱۴] فتح القدیر للشوکانی، الشوکانی، ج۵، ص۵۲۰.    
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۱۱.    

۲. در ترتیب نزول، شصت و هشتمین و در مصحف شریف هشتاد و هشتمین سوره است.
۳. پس از سوره ذاریات و پیش از سوره کهف و پیش از هجرت در مکه نازل شد و آیه مدنی ندارد.
[۱۶] زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۹۳.    
[۱۷] المیزان فی تفسیر القرآن، العلامةالطباطبائی، ج۲۰، ص۲۷۲.    

۴. از نظر شمار آیات از سوره‌های مفصل و از نوع اوساط آن به شمار می‌آید.
۵. برخی گفته‌اند آیه ۲۲ این سوره «لست علیهم بمصیطر:» تو سلطه گر بر آنان نیستی که (بر ایمان) مجبورشان کنی،
[۱۸] غاشیه/سوره۸۸، آیه۲۲.    
با «آیه سیف» نسخ شده است. (آیه جنگ و قتال با مشرکان بدلیل پیمان شکنی آنان را آیه سیف گویند
[۱۹] توبه/سوره۹، آیه۵.    
؛ به آیه ۵ سوره توبه "آیه سیف " می‌گویند: "فاذا انسلخ الاشهر الحرم فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم و خذوهم واحصروهم و اقعدوا لهم کل مرصد فان تابوا و اقاموا الصلوة و ءاتوا الزکوة فخلوا سبیلهم ان الله غفور رحیم؛ وقتی ماه‌های حرام پایان گرفت، مشرکان را هر جا یافتید به قتل برسانید؛ و آن‌ها را اسیر سازید، و محاصره کنید، و در هر کمین گاه بر سر راه آن‌ها بنشینید! هرگاه توبه کنند و نماز را برپا دارند، و زکات را بپردازند، آن‌ها را رها سازید؛ زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است. ")

۱. رستاخیز و احوال و اوصاف آن روز ؛
۲. بیان سرنوشت انسان‌های نیک و بد و اشاره به چهره‌های شاداب و افسرده آنان؛
۳. نشانه‌های توحید؛
۴. بیان مهم‌ترین وظایف پیامبران علیه السلام.
[۲۰] هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۳۸.
[۲۱] جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۶.
[۲۲] رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.


۱. ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۲۷۳.    
۲. ↑ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۱۶.    
۳. ↑ غاشیه/سوره۸۸، آیه۱.    
۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۱۴.    
۵. ↑ لسان العرب، ابن منظور، ج۱۵، ص۱۲۶.    
۶. ↑ فتح القدیر للشوکانی، الشوکانی، ج۵، ص۵۲۰.    
۷. ↑ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۱۶.    
۸. ↑ غاشیه/سوره۸۸، آیه۱-۱۶.    
۹. ↑ تفسیر نمونه، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، ج۲۶، ص۴۱۲.    
۱۰. ↑ الشیخ الطبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۳۳.    
۱۱. ↑ الشیخ الصدوق، ثواب الاعمال ص۱۲۲.    
۱۲. ↑ بحار الانوار، العلامة المجلسی، ج۸۹، ص۳۲۳.    
۱۳. ↑ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۱۶.    
۱۴. ↑ فتح القدیر للشوکانی، الشوکانی، ج۵، ص۵۲۰.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۱۱.    
۱۶. ↑ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۹۳.    
۱۷. ↑ المیزان فی تفسیر القرآن، العلامةالطباطبائی، ج۲۰، ص۲۷۲.    
۱۸. ↑ غاشیه/سوره۸۸، آیه۲۲.    
۱۹. ↑ توبه/سوره۹، آیه۵.    
۲۰. ↑ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۳۸.
۲۱. ↑ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۶.
۲۲. ↑ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.


فرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «سوره غاشیه»، ج۱، ص۳۰۰۵.    



جعبه ابزار