صحف (قرآن)•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صحف (قرآن)، یکی از اوصاف
قرآن است.
«صحف» جمع «صحیفه» به معنای صفحه‌ای گسترده است و به معنای
لوح،
ورقه یا چیز دیگری که در آن مطلبی را می‌نویسند نیز آمده است. در
تفسیر مجمع البیان آمده: کلمه" صحف" جمع صحیفه است، و
عرب هر چیزی را که در آن مطلبی نوشته شده باشد
صحیفه می‌نامد، هم چنان که کتابش هم می‌خواند، حال چه ورقه و کاغذی باشد و یا چیز دیگری.
صحف ۸ بار در
کلام الله بکار رفته است: همانند:
۱. (فی صحف مکرمة)
؛
۲. (رسول من الله یتلو صحفا مطهرة)
؛
۳. (ام لم ینبا بما فی صحف موسی)
؛
۴. (و اذا الصحف نشرت)
؛
۵. (ان هذا لفی الصحف الاولی. صحف ابراهیم و موسی).
کلمه صحف در قرآن در مواردی در معنای "
نامه سرگشاده" استعمال شده، "و قالوا لو لا یاتینا بآیة من ربه بل یرید کل امرئ منهم ان یؤتی صحفا منشرة "
؛ بلکه هر کدام از آنها انتظار دارد نامه سرگشاده و جداگانه‌ای (از سوی
خدا) برای او فرستاده شود!. البته نامه در این آیه
کنایه از
کتاب آسمانی است.
در جاهایی به معنای "
نامه اعمال" آمده "و اذا الصحف نشرت "
و در آن هنگام که نامه‌های اعمال گشوده شود. و در مواردی در معنای کتاب آسمانی، مانند "ا و لم تاتهم بینة ما فی الصحف الاولی "
گفتند: "چرا (پیامبر)
معجزه و نشانه‌ای از سوی پروردگارش برای ما نمی‌آورد؟! (بگو: ) آیا خبرهای روشنی که در کتاب‌های (آسمانی) نخستین بوده، برای آنها نیامد؟!. بدین سان،
قرآن کریم همه کتاب‌های آسمانی را «صحف» خوانده است؛ مانند: (صحف
ابراهیم و
موسی).
و در مواردی در معنای خاص کتاب آسمانی "قرآن" بکار رفته است؛ عالمان
علوم قرآن و
مفسران معتقدند در دو مورد
در
آیات یاد شده صحف به عنوان
اسم برای قرآن بکار رفته است؛ چون
آیات قرآنی، قبل از
نزول بر پ
یغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در الواحی نورانی و غیرمادی نوشته بود و
فرشتگان وحی آن را با خود می‌آوردند و همین امر سبب نامگذاری قرآن به «صحف» است.
علامه طباطبایی در تفسیر کریمه " فی صحف مکرمة مرفوعة مطهرة" گفته است:
جمله" فی صحف" خبری است بعد از
خبر برای کلمه" ان"، و
ظاهر آن این است که: قرآن به دست
ملائکه در صحفی متعدد نوشته شده بوده. و این ظاهر، سخن آن مفسر را که گفته: مراد از صحف
لوح محفوظ است، ضعیف می‌سازد، چون در
کلام خدای تعالی در هیچ موردی از
لوح محفوظ به صیغه
جمع از قبیل صحف و کتب و الواح تعبیر نشده. نظیر این قول در بی اعتباری سخن آن مفسر دیگر است که گفته: مراد از صحف، کتب انبیای گذشته است. چون این معنا با تعبیر" بایدی سفرة... " نمی‌سازد، زیرا ظاهر این تعبیر این است که
صفت صحف باشد. " مکرمة" یعنی معظم، " مرفوعة" یعنی رفیع القدر نزد
خدا، " مطهرة" یعنی پاکیزه از
قذارت باطل و سخن بیهوده و
شک و
تناقض.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «صحف (قرآن)».
