ناحیه خراسان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خراسان ناحیه ای در شرق ایران است و در باب
صلات فقه از آن سخن گفته اند .
واژۀ خراسان در فارسى قدیم به معناى مشرق و خاور زمین به کار مى‌رفت. این عنوان در اوائل قرون وسطى بر تمامى ایالات اسلامى، واقع در سمت خاور کویر لوت تا کوههاى هند، اطلاق مى‌شد و بدین ترتیب همه بلاد ماوراء النهر را در شمال شرقى- به استثناى سیستان و قُهَستان (ولایتى در جنوب خراسان، شامل قائن، گناباد، طبس و ترشیز) در جنوب- در برمى‌گرفت؛ لیکن در طول زمان قلمرو آن دستخوش تغییراتى شد.
ایالت خراسان در دورۀ اعراب (سده‌هاى نخست قرون وسطى) به چهار بخش، نیشابور؛ مرو، هرات و بلخ تقسیم مى‌شد.
عنوان یاد شده در باب
صلات به کار رفته است.
براى اهالى خراسان همچون ساکنان
عراق تیاسر در
قبله مستحب است
چنان که نشانه‌هاى ذکر شده براى تعیین
قبله اهل خراسان همان نشانه‌هاى
قبله اهل عراق است.
این نشانه‌ها عبارت است از قرار دادن
خورشید هنگام
ظهر محاذى ابروى راست و
شفق موجود در مغرب بر دست راست و
فجر (روشنایى صبح، پهن شده در
افق) بر دست چپ و در شب، قرار دادن
ستارۀ جُدَی بر روى شانه راست.
البته علائم یاد شده تقریبى است و در فصلهاى سال و نیز بلاد مختلف اندکى تفاوت مى‌کند.
چنان که همسانى
قبله خراسان و
عراق نیز تقریبى است.
اراضى خراسان- بنابر آنچه به اصحاب نسبت داده شده- از اراضى
مفتوح عنوه است.
جنس پرداختى به جهت
زکات فطره بنابر قول
مشهور باید
غذای غالب مردم باشد.
در بعضى روایات براى ساکنان شهرهاى مختلف، جهت اخراج
زکات، به اعتبار
غذای غالب آنان در آن عصر جنس خاصى تعیین شده است. از جمله براى
اهالی خراسان- جز مرو-
گندم یا
جو و براى مردم مرو،
کشمش تعیین شده است.
اخراج این اجناس بر
اهالی خراسان مستحب است.
برخى قدما آن را
واجب دانسته‌اند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص ۴۴۲
