نیکی به والدین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در مورد احترام به
پدر و
مادر در
آیات و
روایات خیلی سفارش شده است که آیاتی از
قرآن احترام به والدین را
واجب می‌داند.
در مورد
احترام به پدر و مادر در
آیات و
روایات خیلی سفارش شده است ما در این جا فقط به بعضی نکات که نشان دهنده اهمیت
احسان به پدر و مادر است اشاره می‌کنیم:
«لا تعبدون الا الله و بالوالدین احسانا»
«و اعبدوا الله و لا تشرکوا به شیئا و بالوالدین احسانا»،
«الا تشرکوا به شیئا و بالوالدین احسانا»
«و قضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا»
«یا بنی لا تشرک بالله ان الشرک لظلم عظیم و وصینا الانسان بوالدیه»
از این آیات معلوم می‌شود که
عقوق والدین بعد از
شرک به خدا در شمار بزرگترین گناهان و یا خود این از بزرگترین آنها است و از آن طرف هم معلوم می‌شود که واجب‌ترین واجب‌ها احسان به
پدر و
مادر است.
از بعضی
آیات این درس مهم را از
انبیاء می‌آموزیم خداوند در مورد
یحیی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «و برا بوالدیه»
و در مورد
عیسی می‌فرماید: «و برا بوالدتی و لم یجعلنی جبارا شقیا»
«خداوند مرا نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده است و جبار و شقی قرار نداده است.
در سال‌های آغاز بعثت
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود. روزی آن حضرت: فرشی پهن فرموده بود و روی آن نشسته بود که در این موقع شوهر
حلیمه به حضور آن حضرت آمد، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به یاد مهربانی‌های او، برخاست و او را احترام زیادی کرد و گوشه‌ای از فرش خود را گسترد و پدر رضاعی خود را روی آن نشاند طولی نکشید که مادرش حلیمه وارد شد، حضرت گوشه دیگر فرش را برای او پهن کرد و او را روی آن نشانید و محبت فراوانی به مادر رضاعی خود کرد.
در
آیات به انسان‌ها سفارش شده است که نسبت به پدر و مادر احترام و
احسان کنند و نگفته است که‌ای مسلمان‌ها به پدر و مادر خود احترام کنید «و وصینا الانسان بوالدیه حسنا».
و از طرف مادران و پدران هم احترام آنها اختصاصی به پدران و مادران مسلمان ندارد بلکه هر کس که پدر و مادر است باید مورد احترام فرزندان قرار گیرد چون در آیات سخن از «والدین» است بدون هیچ قیدی به
ایمان و
اسلام.
«و ان جاهداک علی ان تشرک بی ما لیس لک به علم فلا تطعهما و صاحبهما فی الدنیا معروفا»
در این آیه با آن که پدر و مادر
کافر هستند و فرزند را دعوت به
کفر می‌کنند خداوند فقط در این مورد اجازه عدم اطاعت داده است اما با این حال می‌فرماید: ولو این که آنها کافرند ولی با آنها در دنیا به طور شایسته‌ای رفتار کن.
در
قرآن آیات زیادی تاکید بر رعایت حقوق پدر و مادر آمده است اما به والدین نسبت به فرزندان سفارش کمتر می‌شود مگر در مورد نهی از کشتن فرزندان که یک عادت شوم و زشت در
عصر جاهلیت بود. این هم به خاطر آن است که پدر و مادر به حکم عواطف نیرومندشان کمتر ممکن است فرزندان خود را فراموش کنند در حالی که زیاد اتفاق می‌افتد که فرزندان پدر و مادر خود را مخصوصا در دوران پیری فراموش کنند.
«ان اشکر لی و لوالدیک» (به او توصیه کردم) که برای من و پدر و مادرش
شکر به جا آور» همان طور که ملاحظه می‌شود در این
آیه خداوند و شکر والدین در یک ردیف قرار گرفته‌اند، لذا
امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرماید: خدا امر فرموده به شکرگذاری از خودش و برای والدین، پس اگر کسی
والدین را شکر نکند خدا را هم نمی‌کند.
در آیه «و اخفض لهما جناح الذل من الرحمة»
در رابطه با
تواضع و
فروتنی نسبت به پدر و مادر است. جناح به معنای پر و بال گستران است که کنایه از
مبالغه در تواضع و خضوع زیانی و عملی است مثل جوجه‌ای که بال و پر خود را باز می‌کند تا مهر و
محبت مادر را تحریک کند و او را به فراهم ساختن غذا وادار سازد از این که در این
آیه جناح مقید به «ذل» شده استفاده می‌شود که انسان باید در
معاشرت و گفتگو با پدر و مادرش طوری رفتار کند که پدر و مادر تواضع و خضوع او را احساس کنند و بفهمند که او را در برابر آنها خوار می‌کند و نسبت به ایشان محبت و مهر دارد.
غفران الهی: خداوند در
سوره اسراء بعد از آنکه دستور می‌دهد که نسبت به پدر و مادر نیکی و احترام و خضوع داشته باشید بعد از آن می‌فرماید: «ربکم اعلم بما فی نفوسکم ان تکونوا صالحین فانه کان للاوابین غفورا»
«خدا به آنچه در دلهای شما است از خود شما آگاهتر است اگر همانا در دل اندیشه صلاح دارید خدا هرکه را با نیت پاک به درگاه او تضرع و
توبه کند البته خواهد بخشید.»
و یکی از آثار بی حرمتی به پدر و مادر گرفتار شدن به
عذاب الهی است:
«والذی قال لوالدیه اف لکما اتعداننی ان اخرج وقد خلت القرون من قبلی وهما یستغیثان الله ویلک آمن ان وعد الله حق فیقول ما هذا الا اساطیر الاولین»
این آیه در مورد فرزند بی ایمان و حق نشناسی است که مورد
عاق والدین واقع شده است و به پدر و مادر اف گفته و می‌گوید: «آیا به من وعده می‌دهید که من در
روز قیامت مبعوث می‌شوم در حالی که قبل از من هم اقوامی بودند و مردند و هرگز مبعوث نشدند.» این پدر و مادر
مؤمن در مقابل این فرزند تسلیم نمی‌شوند آنها فریاد می‌زنند و خدا را به یاری می‌طلبند که وای بر تو‌ای فرزند ایمان بیاور که وعده خدا حق است اما او همچنان لجاجت می‌کند و در مقابل پدر و مادر می‌گوید اینها چیزی جز افسانه‌های پیشین نیست.
از این آیه معلوم می‌شود این فرزند کاملا به پدر و مادر بی احترامی کرده و به حرف پدر و مادر گوش نداده بلکه حتی آنها را
مسخره هم کرده است سرانجام کار چنین افرادی را در آیه بعد روشن می‌کند و می‌فرماید: «اولئک الذین حق علیهم القول فی امم قد خلت من قبلهم من الجن والانس انهم کانوا خاسرین»
آنها کسانی هستند که
عذاب الهی در باره آنها حتمی است و همراه با اقوام کافر از
جن و
انس که قبلا از آنها بوده گرفتار مجازات دردناک می‌شوند و اهل دوزخ‌اند.
احترام والدین؛
احترام والدین (قرآن)؛
اذیت والدین (قرآن)؛
احسان به والدین (قرآن)
سایت اندیشه، برگرفته از مقاله «نیکی به والدین»، تاریخ بازبینی۹۴/۱۱/۲۵.
