• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات صفت وجه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیات بیانگر صفت وجه براى خدا را آیات صفت وجه گویند.




واژه " وجه " در قرآن به معانى متعددى به کار رفته است:
۱- صورت (عضو بدن): سوره نساء، آیه ۴۳؛ سوره بقره، آیات ۱۴۴، ۱۴۹، ۱۵۰، ۱۷۰؛سوره آل عمران، آیات ۱۰۶، ۱۰۷ و ... ؛
۲- اول و ابتدای زمان: سوره آل عمران، آیه ۷۲؛
۳- ثواب و رضایت و خشنودی: سوره بقره، آیه ۲۷۲؛سوره انعام، آیه ۵۲ و ...؛
۴- طرف و جهت: سوره بقره، آیه ۱۱۵؛
۵- دوستی و محبت: سوره یوسف ،آیه ۹؛
۶- ذات و عین: سوره الرحمن، آیه ۲۷؛ سوره قصص، آیه ۸۸.



در بسیارى از آیات قرآن، وجه به خدا نسبت داده شده است که این آیات دو قسم اند:

۲.۱ - وجه همان ذات خدا


آیاتى که "وجه" را به خداوند نسبت داده اند و منظور آن‌ها ذات پروردگار است. در جوامع الجامع، مجمع البیان، کشاف، تفسیر بیضاوی و غیر آن ها مراد از "وجه" را در هر دو آیه ذیل "ذات خداوند" دانسته اند.
مانند: "کل من علیها فان و یبقى وجه ربک ذوالجلال والاکرام"؛ هر کس که روى آن (زمین) است فناپذیر است. و سرانجام ذات پروردگارت که شکوه مند و گرامى است باقى مى ماند (الرحمن، آیات ۲۶ - ۲۷) .
" ... کل شیء هالک الا وجهه ...، همه چیز فنا پذیر است مگر ذات او " (قصص، آیه ۸۸).

۲.۲ - وجه همان رحمت و رضای خدا


آیاتى است که "وجه" را به خدا نسبت داده اند؛ ولى منظور رحمت، ثواب و خشنودی خداوند است.
این آیات عبارت اند از:
"والذین صبروا ابتغاء وجه ربهم ...؛ و کسانى که براى نیل به خشنودى پروردگار شکیبایی پیشه کرده اند " (رعد، آیه ۲۲) .
"انما نطعمکم لوجه الله...؛ ما فقط براى خشنودى خداوند شما را اطعام مى کنیم " (انسان، آیه ۹) .
"ولا تطرد الذین یدعون ربهم بالغداة و العشى یریدون وجهه...؛ و کسانى را که پروردگارشان را بامدادان و شامگاهان (به نیایش) مى خوانند و خشنودى او را مى جویند " (انعام، آیه ۵۲).



مشبهه با استناد به ظواهر برخى از آیات ذکر شده و نیز با توجه به آیه ۱۱۵ سوره بقره: "... اینما تولوا فثم وجه الله ..."؛ معتقد به جسمیت خداوند شده و گفته اند که خداوند همانند انسان داراى صورت است.



این اعتقاد مشبهه با توجه به تفسیری که در معنای وجه گفته شد، باطل است. زیرا "وجه" در برخى از آیات، به معناى "ذات " است و در آیه ۱۱۵ سوره بقره نیز منظور از وجه "جهت و طرف " است، نه صورت خداوند.



از آن چه گفته شد، معلوم گردید که "آیات صفت وجه" به آیاتى اشاره دارد که "وصف وجه" را به خداوند نسبت مى دهد. و این "وصف وجه" ممکن است به معناى "ذات خداوند" و یا "خشنودی خداوند" و مانند آن باشد.



طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۵۸-۲۵۹.    
طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۱۶، ص۹۰-۹۵.    
طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۱۳، ص۳۰۱-۳۰۲.    
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۱، ص۴۱۴-۴۱۵.    
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۲، ص۲۶۳-۲۶۴.
معرفت، محمد هادی، التمهید فى علوم القرآن، ج۳، ص۱۴۶-۱۴۸.
قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۱۸۴-۱۸۷.
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فى علوم القرآن، ج۳، ص۱۸-۱۹.
مصطفوی، حسن، التحقیق فى کلمات القرآن، ج۱۳، ص۴۵-۴۸.



مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.    




جعبه ابزار