اخبار استصحاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اخبار استصحاب به
احادیث مورد
استدلال برای
حجیت استصحاب اطلاق می‌شود.
اخباری که برای حجیت
استصحاب به آن‌ها استدلال شده است، اخبار استصحاب نامیده می‌شود. این
اخبار مستفیض می‌باشد؛ یعنی از راه‌های متعدد نقل شده است اما به حد
تواتر نرسیده است.
برخی از این اخبار عبارت‌اند از:
۱. صحیحة زرارة: قال: قلت له: الرجل ینام و هو علی وضوء أتوجب الخفقة و الخفقتان علیه الوضوء؟
فقال: یا زرارة قد تنام العین و لا ینام القلب و الأذن، فاذا نامت العین و الأذن والقلب وجب الوضوء.
قلت: فان حرّک علی جنبه شیء و لم یعلم به؟
قال: لا، حتی یستیقن أنه قد نام. حتی یجیء من ذلک أمر بیّن و الا فانه علی یقین من وضوئه و لا تنقض الیقین أبدا بالشک و لکن تنقضه بیقین آخر؛
۲. عن
محمد بن مسلم عن ابی عبدالله (علیه‌السلام) قال: قال امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) : من کان علی یقین ثمّ شکّ فلیمض علی یقینه. فان الشک لا ینقض الیقین؛
۳. عن علی بن محمد القاسانی: قال: کتبت إلیه - و أنا بالمدینة - عن الیوم الذی یشک فیه من رمضان هل یصام أم لا؟ فکتب علیه‌السلام: الیقین لا یدخل فیه الشک. صم للرؤیة و أفطر للرؤیة.
در
روایت اول، «زراره» از امام (علیه‌السلام) سؤال می‌کند: شخصی
وضو گرفته است و سپس حالت خواب آلودگی (چرت زدن) بر او غلبه پیدا می‌کند، آیا یک
چرت و دو چرت باعث بطلان وضوی او می‌شود؟ امام (علیه‌السلام) در پاسخ می‌فرماید: ای زراره! گاهی
چشم می‌خوابد، ولی گوش و قلب
انسان بیدار است؛ بنابراین، فقط هنگامی که چشم و گوش هر دو خوابیدند، وضو باطل می‌شود.
سپس زراره بار دیگر می‌پرسد: اگر در کنار این شخص چیزی حرکت داده شود و او متوجه نشود، آیا همین اندازه،
اماره و نشانه بر
خواب شرعی خوابی که وضو را باطل می‌سازد است؟ امام در پاسخ می‌فرماید: خیر، این چیزها
اماره شرعی نیست، بلکه باید
یقین کند که خوابیده تا وضو
واجب شود؛ یعنی یک نشانه آشکاری در اختیار او باشد. در غیر این صورت، او باید بنا را بر
یقین سابق به وضو بگذارد و آن را با
شک بعدی نقض نکند، زیرا حالت
یقین در شخص با شک از بین نمی‌رود، بلکه با پیدایش یقین دیگری بر خلاف آن، از بین می‌رود.
در روایت دوم، محمد بن مسلم از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌کند که حضرت فرمود: امیرالمومنین
علی (علیه‌السلام) فرمودند: کسی که یقین به امری داشت، سپس در آن شک نمود، به یقین خود پابرجا باشد، زیرا شک نمی‌تواند یقین را از بین ببرد.
در حدیث سوم، علی بن محمد کاشانی می‌گوید: من زمانی در
مدینه بودم و در آن‌جا به محضر امام (علیه‌السلام) نامه نوشتم و از حضرت در مورد
روزه یوم الشک پرسیدم، که آیا این روزه واجب است یا خیر. امام (علیه‌السلام) در جواب مرقوم فرمودند: شک هیچ گاه در یقین نفوذ نمی‌کند و تو با دیدن ماه (اول
رمضان ) روزه بدار و با دیدن ماه (اول
شوال ) روزه خود را افطار کن.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «اخبار استصحاب».
