• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اسباب تعریف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اسباب تعریف، عوامل و انگیزه‌های معرفه آوردن اسم را می‌گویند.



اسم، یا معرفه است یا نکره . معرفه شش گونه است که هر کدام اسبابی دارند:

۱.۱ - تعریف به اضمار

تعریف به اضمار ( ضمیر آوردن) برای شناسایی مخاطب یا شخص غایب یا گوینده. ضمیر در هر سه مورد، میانجی تعریف است.

۱.۲ - تعریف به اسم علم

تعریف به اسم علم ؛ با انگیزه:
الف) انتقال سریع ذهن شنونده به صاحب اسم ، مانند: (قل هو الله احد) و (محمد رسول الله...) ؛
ب) تعظیم صاحب اسم؛ مانند نام بردن از یعقوب به لقب اسرائیل ؛ زیرا اسرائیل به معنای «صفوةالله»؛
ج) تحقیر صاحب اسم؛ مانند: (تبت یدا ابی لهب وتب) ؛

۱.۳ - تعریف به اشاره

تعریف به اشاره ؛ که چنین اهدافی را دنبال می‌کند:
الف) احضار کامل و محسوس مشارالیه در ذهن شنونده؛ مانند: (هذا خلق الله فارونی ماذا خلق الذین من دونه...) ؛
ب) خوار شمردن (با اشاره به نزدیک) (اهذا الذی یذکر آلهتکم...) ؛
ج) قصد تعظیم (با اشاره به دور) مانند اشاره به قرآن در (ذلک الکتاب لا ریب فیه...) .

۱.۴ - تعریف به موصول

موصول در جایی به کار می‌رود که گوینده از گفتن نام خاص کراهت داشته باشد؛ به منظور:
الف) پوشیده نگه داشتن (والذی قال لوالدیه اف لکما...) ؛
ب) بی احترامی به آن چیز: (وراودته التی هو فی بیتها...) ؛
ج) اراده عموم : (ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا...) ؛
د) اختصار : (... لا تکونوا کالذین آذوا موسی فبراه الله...) ؛

۱.۵ - تعریف به ال

تعریف به « ال »؛ به منظور:
الف) اشاره به معهود: (... فیها مصباح المصباح...) ؛
ب) استغراق و فراگیری: (ان الانسان لفی خسر) ؛ و…

۱.۶ - تعریف به اضافه

تعریف به اضافه ؛ با هدف:
الف) اختصار: (ان عبادی لیس لک علیهم سلطان...) ؛
ب) تعظیم مضاف : (... ولا یرضی لعباده الکفر...) ؛
ج) افاده عموم: (... فلیحذر الذین یخالفون عن امره...) .
[۱۶] زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۴، ص(۸۹-۹۰).
[۱۷] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص(۳۴۸-۳۵۰).



۱. اخلاص/سوره۱۱۲، آیه۱.    .
۲. فتح/سوره۴۸، آیه۲۹.    .
۳. مسد/سوره۱۱۱، آیه۱.    .
۴. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۱.    .
۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۳۶.    .
۶. بقره/سوره۲، آیه۲.    .
۷. احقاف/سوره۴۶، آیه۱۷.    .
۸. یوسف/سوره۱۲، آیه۲۳.    .
۹. فصلت/سوره۴۱، آیه۳۰.    .
۱۰. احزاب/سوره۳۳، آیه۶۹.    .
۱۱. نور/سوره۲۴، آیه۳۵.    .
۱۲. عصر/سوره۱۰۳، آیه۲.    .
۱۳. حجر/سوره۱۵، آیه۴۲.    .
۱۴. زمر/سوره۳۹، آیه۷.    .
۱۵. نور/سوره۲۴، آیه۶۳.    .
۱۶. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۴، ص(۸۹-۹۰).
۱۷. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص(۳۴۸-۳۵۰).



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اسباب تعریف».    



جعبه ابزار