الاجتهاد و التقلید (سید رضا صدر)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الاجتهاد و التقليد
کتاب الاجتهاد و التقلید نگارش
آیت الله سیدرضا صدر است که به شیوه تفصیلی و اجتهادی به مساله
اجتهاد و
تقلید پرداخته است.
كتاب« الاجتهاد و التقليد» نوشته آية الله سيد رضا صدر، به زبان عربى است و به اهتمام
سيد باقر خسروشاهى و گروهى از ويراستاران و محققان
دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم آماده چاپ شده است.
اين كتاب، به شيوهاى تفصيلى و اجتهادى به بررسى مسئله اجتهاد و تقليد پرداخته است.
كتاب، از يك مقدمه و سه بخش كلى و فهرست منابع تركيب يافته است.
مؤلف، مطالب خود را به شيوه فقه استدلالى، به همراه نقل اقوال با ذكر مستندات در پاورقى ارائه كرده است.
مصحح، مختصرى از شرح زندگانى و سيره علمى و فعاليتهاى نوشتارى مؤلف را در مقدمهاى كوتاه ذكر كرده است. در مقدمه مزبور، به اهميت بحث اجتهاد در حوزه دين، بهويژه در موضوع مهم فقه استدلالى پرداخته شده و مختصرى از
تاريخ فقه و ادوار مختلف آن بيان و بر مفتوح بودن باب اجتهاد در نزد فقهاى شيعه بر خلاف فقهاى اهل سنت تأكيد شده است.
پس از مقدمه و در بخش اول كتاب، به موضوعاتى همچون ارزش اجتهاد، اجتهاد از ديدگاه
شيعه و
اهل سنت وجوب كفايى اجتهاد، مقدمات اجتهاد،
تصويب و
تخطئه ،
مجتهد مطلق و متجزى،
تقليد مجتهد اجتهاد و
تبدّل رأى مجتهد پرداخته شده است.
مؤلف، اجتهاد را نزد اماميه تلاش در راه به دست آوردن احكام از كتاب و سنت و استنباط فروع از اصول مسلّم موجود در قرآن و روايات و سيره اهل بيت( ع) معرفى كرده، در حالى كه از نظر اهل سنت، اجتهاد امرى مستقل و متكى به نظر شخصى است كه قرآن و روايات نبوى را مورد مطالعه قرار داده و اين دو را براى بيان نيازهاى فقهى كافى نمىداند و مواردى را كه در قرآن و اخبار نبوى نباشد، با قياس و استحسانات عقلى خود استنباط مىكند، لذا نزد آنها
قياس و
استحسان دليل اجتهادى و اجماع هم دليل مستقلى در قبال قرآن و سنت است.
در بخش دوم كتاب، مباحثى همچون تقليد بر حسب لغت و اصطلاح، اوصاف و شرايط مفتى، تقليد ميت، بقاى بر تقليد ميت و تقليد اعلم بررسى شده و در آن، اصل جواز و عدم جواز تقليد مورد بحث قرار گرفته و ادله جواز تقليد، مانند سيره متشرعه اماميه و روايات متعددى كه با وجود اختلافاتى كه در مضامين آنها هست اما مىتوان به صدور آنها از معصوم( ع) قطع پيدا كرد، تحليل شده و برخى از ادله نيز مورد نقد و بررسى فقهى و استدلالى نويسنده قرار گرفته است.
در ادامه، ويژگىهاى مفتى را در ۱۰ مورد بررسى مىكند كه عبارتند از:
بلوغ ،
عقل ،
مرد بودن آزاد بودن،
اسلام ،
ايمان ،
عدالت ،
پاك بودن نطفه ، روى نكردن به دنيا،
باهوش بودن .
او، همچنين ادله جواز
و عدم جواز تقليد از ميت را بررسى
و جواز تقليد از ميت را مىپذيرد و در باره مشروط شدن اين جواز به عمل كردن به فتواى مجتهد ميت در حال زنده بودنش، به بحث فقهى و استدلالى مىپردازد.
وى، در ادامه، اعلميت را به عنوان يك شرط اساسى تقليد مطرح مىكند
و در صورت متعدد شدن مجتهدان، انتخاب اعلم را لازم و در صورت مساوى بودن، مقلدان را مخير به پذيرش هر كدام مىكند.
در پايان كتاب، فروعات بسيارى به صورت پرسش و پاسخ مطرح مىشود. برخى از آنها عبارتند از: وجوب اجتهاد يا تقليد يا احتياط و اينكه آيا اين وجوب، عقلى است يا شرعى؟ حكم موردى كه مفتى داراى شرايط وجود ندارد؛ حكم تقليد در مستحبات و مكروهات؛ حكم تقليد از دو مجتهدى كه مساوى هستند؛ آيا مىشود در برخى از احكام، از مجتهدى و در برخى ديگر، از مجتهد ديگر تقليد كرد يا خير؟
فهرست مصادر و مآخذ، در پايان كتاب ذكر شده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی