• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اوس بن حجر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اوس بْن حَجَر، از نخستین شاعران جاهلی می باشد.


ابن سلام او را در ردیف کعب و حُطَیئه، در طبقه دوم شعرا،
[۱] ابن سلام جحمی محمد، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۹۷، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، ۱۳۹۴ق /۱۹۷۴م.    
و ابوعبیده در طبقه سوم نهاده است.
[۲] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۱، ص۷۰، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.


از دورترین زمان ها ، نام این شاعر تمیمی در تألیفات عربی وارد شده، و شعرش دست مایه لغت شناسان در استشهاد گردیده است. تنها روایت قابل توجه در شرح احوال اوس افسانه زمین خوردن اوست که بر اثر آن پایش می‌شکند و به یاری حلیمه دختر فضاله که او را در آن حال یافته بود، از مرگ می‌رهد و بهبود می‌یابد. این ماجرا، مایه یکی از زیباترین مرثیه های عرب در سوگ فضاله می‌گردد.
[۳] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۱، ص۷۲، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.


۲.۱ - روایت مهمان ابوجهل

در روایت دیگری که ابن حبیب آورده،
[۴] ابن حبیب محمد، المنمق، ج۱، ص۳۵۶، به کوشش خورشید احمد فاروق، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.    
او به مکه نیز رفته، و مهمان ابوجهل شده است، نیز گفته‌اند که او با دربار حیره رابطه داشت، اما این امر مسلم به نظر نمی‌رسد. مؤلفانی چون ابوالفرج و ابن قتیبه به این امر اشاره نکرده‌اند و در دیوان وی نیز تنها یک بار به حیره،
[۵] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۱، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
یک بار به منذر
[۶] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۷، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
و یک بار به ابن هند
[۷] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۸، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
اشاره شده است.

تولد او را برخی حدود سال ۵۲۰ و برخی حدود سال ۵۳۵م پنداشته اند.

گویند اوس، بزرگ ‌ترین شاعر مُضَر بود، تا آن‌که نابغه و زهیر پدید آمدند و نام او را به فراموشی افکندند، هرچند که تمیمیان هیچ گاه حاضر نشدند کسی را بر او برتری دهند.
[۸] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۸، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.

در ۱۸۹۲م گایر قطعات بازمانده از دیوان او را گردآورد و در وین به چاپ رساند، اما ابیات پراکنده را که بسیار فراوان بودند، فروگذاشت. رنج گردآوری این ابیات را محمد یوسف نجم برخود هموار کرد و براساس ۱۳۵ مأخذ قدیم و جدید ، دیوان او را دوباره در ۱۹۶۰م در بیروت منتشر کرد.

اصمعی مطلع مرثیه ای را که او در سوگ فضاله سروده، بهترین مطلع میان مرثیه های عرب دانسته است
[۹] ابن قتیبه عبدالله، الشعر و الشعراء، ج۱، ص۶۵، به کوشش احمد محمد شاکر، قاهره، ۱۳۸۶ق /۱۹۶۶م.


و در زمان ما بلاشر و طه حسین
[۱۰] حسین طه، من تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۷۳، بیروت، ۱۹۸۱م.
می پندارند که شعر او زندگی بدویان را به نیکی نمایش می‌دهد و واژگانش نیز بسیار کهن و استوار و گاه « غریب » است و اصولاً در شعر او، نسبت به شعر نابغه و زهیر، جعلیات کمتری راه یافته است.

(۱) ابن حبیب محمد، المنمق، به کوشش خورشید احمد فاروق، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.
(۲) ابن سلام جحمی محمد، طبقات فحول الشعراء، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، ۱۳۹۴ق /۱۹۷۴م.
(۳) ابن قتیبه عبدالله، الشعر و الشعراء، به کوشش احمد محمد شاکر، قاهره، ۱۳۸۶ق /۱۹۶۶م.
(۴) ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
(۵) اوس بن حجر، دیوان، به کوشش محمد یوسف نجم، بیروت، ۱۳۹۹ق /۱۹۷۹م.
(۶) حسین طه، من تاریخ الادب العربی، بیروت، ۱۹۸۱م.

۱. ↑ ابن سلام جحمی محمد، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۹۷، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، ۱۳۹۴ق /۱۹۷۴م.    
۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۱، ص۷۰، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
۳. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۱، ص۷۲، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
۴. ↑ ابن حبیب محمد، المنمق، ج۱، ص۳۵۶، به کوشش خورشید احمد فاروق، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۱، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
۶. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۷، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
۷. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۸، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
۸. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۴۸، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
۹. ↑ ابن قتیبه عبدالله، الشعر و الشعراء، ج۱، ص۶۵، به کوشش احمد محمد شاکر، قاهره، ۱۳۸۶ق /۱۹۶۶م.
۱۰. ↑ حسین طه، من تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۷۳، بیروت، ۱۹۸۱م.


دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «اوس بن حجر»ج۱۰، ص۴۱۲۳.    



جعبه ابزار