• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ایام تشریق 1

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ایّام تَشریق، نام سه روزِ بعد از عید قربان یعنی یازدهم، دوازدهم و سیزدهم ذیحجّه می باشد.



تشریق، از ریشة شرق، در لغت به معنای طلوع خورشید آمده است. بنا بر نظر غالب، چون در این سه روز حاجیان گوشتهای قربانی را تکه تکه، و در نور آفتاب خشک می‌کرده اند، آن را ایام تشریق نامیده اند. به نظر برخی، چون ذبح قربانی تنها در صورت بر آمدن آفتاب جایز است، یا ازاین‌رو که حاجیان در ایام جاهلیت می‌گفته اند: «اَشْرِقْ ثَبِیرُ کَیْم'ا نُغیر» (ای ثبیر (نام کوهی در مکه) در نور آفتاب داخل شو تا قربانی کنیم)، این ایام را تشریق گفته اند.


مفسران شیعه و سنّی عموماً « ایام معدودات » را ناظر به ایام تشریق دانسته‌اند و در تأیید آن به روایات استناد جسته اند
[۲] محمدبن حسن طوسی، التبّیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۷۵.
[۳] محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۲، جزء ۳، ص۱ـ۳.
[۵] سیوطی، ج۱، ص۲۳۴.

در تفسیر «ایام معلومات» در این‌که مقصود، ایام نحر و قربانی کردن است، اتفاق نظر وجود دارد، اما درباره تعیین مصداق آن اختلاف هست. شافعی، حسن بصری، مجاهدبن جبر و دیگران آن را دهة اول ذیحجّه، و بعضی دیگر عید قربان و سه روزِ بعد از آن دانسته اند. مفسران شیعی نیز، برخی نظر اول و برخی با استناد به روایات اهل بیت علیهم‌السلام رأی دوم را بر گزیده اند
[۸] محمدبن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، ج۵، ص۲۱۰.
[۹] طبرسی، ج۷، ص۱۲۹.
[۱۰] سیوطی، ج۴، ص۳۵۶.

در حوادث سال نهم هجرت آورده‌اند که پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله وسلم در موسم حج ، علی علیه‌السلام را مأمور به قرائت آیات نخستین سورة برائت برای حجاج کرد؛ این واقعه را در ایام تشریق دانسته اند
[۱۱] محمدبن حسن طوسی، التبّیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۶۹.
[۱۲] محمدبن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، ج۱۵، ص۲۱۸.
[۱۳] مجلسی، ج۲۱، ص۲۷۳.
همچنین پیمان عقبة دوم میان پیامبر و انصار ، که به هجرت آن حضرت به مدینه انجامید، نیز در روز دوم این ایام در سال سیزدهم بعثت رخ داده است.
[۱۴] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۲، ص۳۶۰.
[۱۵] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۶۱۲.



مَبیت در مِنی ' تا نیمه شب روزهای یازدهم، دوازدهم و سیزدهم و نیز رَمْیِ جَمَرات سه گانه از واجبات ایام تشریق است. از جمله مستحبات ایام تشریق، اقامت در منی ' و تکبیر گفتن است. بنا بر نظر مشهور، روزه داری در هر سه روز این ایام حرام است، اما بر حاجیانی که توان مالی برای قربانی کردن ندارند واجب است
[۱۹] محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۰، ص۱۰.
[۲۳] ابراهیم بن علی ابواسحاق شیرازی، المهذّب فی فقه الامام الشّافعی، ج۱، ص۲۳۷ـ ۲۳۸.
[۲۴] محمدبن عبدالباقی زرقانی، شرح الزّرقانی علی موطأ الامام مالک، ج۲، ص۳۶۹ـ ۳۷۱.
[۲۵] ابن قدامه، المقنع فی فقه امام السّنّة احمدبن حنبل الشّیبانی رضی اللّه عنه، ج۱، ص۸۱ ـ۸۲.
شیخ طوسی درباره این حکم قائل به اجماع شده است.


(۱) علاوه بر قرآن.
(۲) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ ، ج ۱، چاپ عبداللّه قاضی ، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۳) ابن عربی ، احکام القرآن ، چاپ محمد عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۴) ابن فارس .
(۵) ابن قدامه ، المقنع فی فقه امام السّنّة احمدبن حنبل الشّیبانی رضی اللّه عنه ، بیروت ۱۳۷۹/۱۹۵۹.
(۶) ابراهیم بن علی ابواسحاق شیرازی ، المهذّب فی فقه الامام الشّافعی ، بیروت ۱۳۷۹/ ۱۹۵۹.
(۷) محمدبن عبدالباقی زرقانی ، شرح الزّرقانی علی موطأ الامام مالک ، بیروت ( بی تا. ) .
(۸) سیوطی.
(۹) زین الدین بن علی شهید ثانی ، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیّة ، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۰) صاحب بن عبّاد، المحیط فی اللغة ، چاپ محمدحسن آل یاسین ، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
(۱۱) طباطبائی،المیزان .
(۱۲) طبرسی .
(۱۳) طبری ، تاریخ (بیروت ).
(۱۴) فخرالدین بن محمد طریحی ، مجمع البحرین ، چاپ احمد حسینی ، تهران ۱۳۶۲ ش .
(۱۵) محمدبن حسن طوسی ، التبّیان فی تفسیر القرآن ، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی ، بیروت ( بی تا. ) .
(۱۶) محمدبن حسن طوسی، کتاب الخلاف ، قم ۱۴۰۷ـ۱۴۱۷.
(۱۷) محمدبن عمر فخررازی ، التفسیر الکبیر ، قاهره ( بی تا. ) ، چاپ افست تهران ( بی تا. ) .
(۱۸) محمدبن احمد قرطبی ، الجامع لاحکام القرآن ، ج ۲، جزء۳، بیروت ۱۳۷۶/۱۹۵۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش .
(۱۹) مجلسی،بحارالانوار .
(۲۰) محمدحسن بن باقر نجفی ، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام ، ج ۲۰، چاپ عباس قوچانی ، بیروت ۱۹۸۱.


۱. بقره/سوره۲، آیه۲۰۳.    
۲. محمدبن حسن طوسی، التبّیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۷۵.
۳. محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۲، جزء ۳، ص۱ـ۳.
۴. ابن عربی، احکام القرآن، ج۱، ص۱۹۸.    
۵. سیوطی، ج۱، ص۲۳۴.
۶. حج/سوره۲۲، آیه۲۸.    
۷. طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن،ج۱۴، ص۳۷۰.    
۸. محمدبن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، ج۵، ص۲۱۰.
۹. طبرسی، ج۷، ص۱۲۹.
۱۰. سیوطی، ج۴، ص۳۵۶.
۱۱. محمدبن حسن طوسی، التبّیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۶۹.
۱۲. محمدبن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، ج۱۵، ص۲۱۸.
۱۳. مجلسی، ج۲۱، ص۲۷۳.
۱۴. طبری، تاریخ (بیروت)، ج۲، ص۳۶۰.
۱۵. ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۶۱۲.
۱۶. مجلسی،بحار الأنوار، ج۱۹، ص۲۴۲۵.    
۱۷. مجلسی،بحار الأنوار، ج۱۹، ص۴۷.    
۱۸. محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۰، ص۳.    
۱۹. محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۰، ص۱۰.
۲۰. محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۰، ص۱۵۱۹.    
۲۱. محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۰، ص۳۲ ۳۶.    
۲۲. محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۰، ص۴۱ ۴۲.    
۲۳. ابراهیم بن علی ابواسحاق شیرازی، المهذّب فی فقه الامام الشّافعی، ج۱، ص۲۳۷ـ ۲۳۸.
۲۴. محمدبن عبدالباقی زرقانی، شرح الزّرقانی علی موطأ الامام مالک، ج۲، ص۳۶۹ـ ۳۷۱.
۲۵. ابن قدامه، المقنع فی فقه امام السّنّة احمدبن حنبل الشّیبانی رضی اللّه عنه، ج۱، ص۸۱ ـ۸۲.
۲۶. زین الدین بن علی شهید ثانی، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیّة، ج۲، ص۲۹۵ ۲۹۶.    
۲۷. زین الدین بن علی شهید ثانی، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیّة، ج۲، ص۳۱۵.    
۲۸. زین الدین بن علی شهید ثانی، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیّة، ج۲، ص۳۱۷ ۳۱۸.    
۲۹. زین الدین بن علی شهید ثانی، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیّة، ج۲، ص۳۲۲۳۲۴.    
۳۰. محمدبن حسن طوسی، کتاب الخلاف، ج۲، ص۳۵۵ ۳۵۶، قم ۱۴۰۷۱۴۱۷.    



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ایام تشریق»، شماره۳۵۶۵.    



جعبه ابزار