بدار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بدار به انجام وظیفه
اضطراری در
اول وقت را گویند.
بدار به معناى پیشى گرفتن و مبادرت به انجام
مأموربه اضطراری در ابتداى وقت، توسط
مکلف مضطر مى باشد.
مثال برای بدار این هست که
مکلف در اول وقت براى
وضو آب نمى یابد ولى تا آخر وقت صبر نمى کند، بلکه در همان اول وقت
تیمم کرده و
نماز مى خواند.
درباره
جواز یا عدم جواز بدار ، اختلاف است: مرحوم "
آخوند خراسانی " بحث از اِجزاى مأموربه
امر اضطراری از مأموربه
امر واقعی ، مى گوید : از نظر
مقام ثبوت ، احتمالاتى وجود دارد ، و سپس در هر احتمال ، بحث جواز یا عدم جواز بدار را نیز مطرح نموده است.
۱ - اگر
مأموربه اضطراری (
نماز با
تیمم )، مانند
مأموربه واقعی اولى ( نمازبا
وضو ) به تمام
مصلحت و
غرض مولا وافی باشد ، در این صورت مبادرت به انجام نماز در اول وقت
جایز است . اما اگر نماز با تیمم تنها در صورتى که در آخر وقت خوانده شود به تمام
مصلحت وافی است ، بدار
جایز نیست و
مکلف باید تا آخر وقت در حالت انتظار به سر برد و اگر دست رسى به
آب پیدا نکرد ، آن وقت به نماز با تیمم اقدام کند.
در همین فرض ، اگر مکلف
مأیوس باشد از این که تا آخر وقت
عذر او بر طرف شود ، جایز است در همان اول وقت نماز را با تیمم بخواند . در این فرض ، این نماز ، به تمام مصلحت وافى است . ولى اگر از دست یابی به آب مأیوس نباشد ، بلکه امید داشته باشد تا آخر وقت آب به او برسد ، باید صبر کند و بدار جایز نیست .
۲- اگر مأموربه امر اضطرارى ( نماز با تیمم ) ، به تمام مصلحت مأموربه
امر واقعی اولی ( نماز با وضو ) وافى نباشد ، در این صورت ، براى مکلف بدار جایز نیست و باید در
حالت انتظار به سر برد ، زیرا ممکن است آب پیدا شود و او تمام مصلحت را
استیفا نماید.
۳ - در صورتى که نماز با تیمم تمام مصلحت نماز با وضو را وافى نباشد ، اما
مصلحت باقى مانده در صورت خواندن
نماز با تیمم ، هم امکان استیفا داشته و هم استیفاى آن
لازم باشد ـ هر چند به صورت
قضای نماز با
وضو ـ در این جا
مکلف مخیر است بدار نموده و بعد نماز را قضا کند یا تا آخر وقت صبر کند تا
آب پیدا شود.
۴ - اگر نماز با
تیمم ، به تمام مصلحت نماز با وضو وافى نباشد و مصلحت باقى مانده امکان استیفا داشته باشد ، ولى استیفاى آن لازم نباشد بلکه
مستحب باشد ، در این صورت نیز بدار جایز است ، زیرا مانعى براى مکلف تصور نمى شود ، بنابراین او مى تواند در اول وقت ، مبادرت به خواندن نماز با تیمم کند ، هر چند تکرار نماز در صورت پیدا شدن آب در اثناى وقت ، مستحب است .
آخوندخراسانی، محمدکاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۱۰۸-۱۰۹.
مظفر، محمد رضا، اصول الفقه ج۱، ص۲۳۶.
خمینی، روح الله، مناهج الوصول الى علم الاصول ج۱، ص۳۱۲.
عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار ج۱، ص۲۲۷.
مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول ج۱، ص۳۲۶.
خمینی، روح الله، تهذیب الاصول ج۱، ص۱۸۵.
اصفهانی، محمد حسین، نهایة الدرایة فى شرح الکفایة ج۱، ص۱۵۰.
خویی، ابو القاسم، محاضرات فى اصول الفقه ج۲، ص۲۳۱.
حکیم، محمد سعید، المحکم فى اصول الفقه.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
