بیت‌المقدس (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

بیت المقدس، قدس است و قدس، منطقه‌ای است که آثار دینی و مسجدالاقصی و قبر منتسب به عیسی -علیه السلام- در آن قرار گرفته و جنوب آن، محل اقامت ابراهیم، اسحاق و یعقوب -علیهم السلام - بوده است.

---

بیت المقدس، سرزمینی آباد و پر برکت معرفی شده است:
واذ قلنا ادخلوا هـذه القریة فکلوا منها حیث شئتم رغدا... «و (نیز به یادآرید) هنگامی را که گفتیم بدین شهر درآیید و از (نعمتهای) آن هر گونه خواستید فراوان بخورید و سجده کنان از در (بزرگ) درآیید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را بریز تا خطاهای شما را ببخشاییم و ( پاداش) نیکوکاران را خواهیم افزود.»
مقصود از «هذه القریة»، بیت المقدس است. کلمه «رغدا» به معنای پاک و فراوان است و حال از ضمیر «منها» می‌باشد و به دلیل «کلوا» به معنای فراوانی نعمتها و خوراکیهای آن است.

۱.۱ - دیدگاه تفسیر نمونه

از نعمتهای آن (قریه) بطور فراوان هر چه می‌خواهید بخورید (فکلوا منها حیث شئتم رغدا).
و از در (بیت المقدس) با خضوع و تواضع وارد شوید (و ادخلوا الباب سجدا).
و بگوئید: خداوندا گناهان ما را بریز (و قولوا حطة).
تا خطاهای شما را ببخشیم و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد (نغفر لکم خطایاکم و سنزید المحسنین).
باید توجه داشت که حطه از نظر لغت به معنی ریزش و پائین آوردن است، و در اینجا معنی آن این است که : خدایا از تو تقاضای ریزش گناهان خود را داریم.
خداوند به آنها دستور داد که برای توبه از گناهانشان این جمله را از صمیم قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرفنظر خواهد شد، و شاید به همین مناسبت یکی از درهای بیت المقدس را باب الحطه نامگذاری کرده‌اند، چنانکه ابو حیان اندلسی می‌گوید که منظور از باب در آیه فوق یکی از بابهای بیت المقدس است که معروف به باب حطه است.
واذ قیل لهم اسکنوا هـذه القریة وکلوا منها حیث شئتم.... «و (یاد کن) هنگامی را که بدیشان گفته شد در این شهر سکونت گزینید و از آن هر جا که خواستید بخورید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را فرو ریز و سجده کنان از دروازه (شهر) درآیید تا گناهان شما را بر شما ببخشاییم (و) به زودی بر (اجر) نیکوکاران بیفزاییم.»
سبحـن الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصا الذی بـرکنا حوله لنریه من ءایـتنآ انه هو السمیع البصیر. «منزه است آن (خدایی) که بنده اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی که پیرامون آن را برکت داده‌ایم سیر داد تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم که او همان شنوای بیناست.»
«بارکنا حوله» در احتمالی به این معنا است که سرسبز و خرم ساختیم اطراف آن را.

۱.۲ - دیدگاه تفسیر المیزان

مراد از (مسجداقصی) به قرینه جمله (الذی بارکنا حوله) بیت المقدس است وکلمه (اقصی) از ماده (قصو) واین ماده به معنای دوری است، واگر مسجد بیت المقدس را مسجد الاقصی نامیده بدین جهت است که این مسجد نسبت به محل زندگی رسول خدا - صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - ومخاطبینی که با اویند از مسجدالحرام خیلی دور است، زیرا محل زندگی ایشان شهر مکه است که مسجدالحرام در همانجا است.

---

بیت المقدس، سرزمینی دارای برکات مادی و معنوی بود:
سبحـن الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصا الذی بـرکنا حوله... «منزه است آن (خدایی) که بنده اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی که پیرامون آن را برکت داده‌ایم سیر داد تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم که او همان شنوای بیناست.»

---

آزادی بنی اسرائیل عصر موسی- علیه السلام- و بهره مندی از مواهب گسترده بیت المقدس در صورت ورود به آن وعده الهی بود:
واذ قلنا ادخلوا هـذه القریة فکلوا منها حیث شئتم رغدا...... «و (نیز به یادآرید) هنگامی را که گفتیم بدین شهر درآیید و از ( نعمت [[|نعمتهای]]) آن هر گونه خواستید فراوان بخورید و سجده کنان از در (بزرگ) درآیید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را بریز تا خطاهای شما را ببخشاییم و (پاداش) نیکوکاران را خواهیم افزود.»
واذ قیل لهم اسکنوا هـذه القریة وکلوا منها حیث شئتم... «و (یاد کن) هنگامی را که بدیشان گفته شد در این شهر سکونت گزینید و از آن هر جا که خواستید بخورید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را فرو ریز و سجده کنان از دروازه (شهر) درآیید تا گناهان شما را بر شما ببخشاییم (و) به زودی بر (اجر) نیکوکاران بیفزاییم.»

۱.۱ - دیدگاه تفسیر نمونه

خداوند به آنها دستور داد که برای توبه از گناهانشان این جمله را از صمیم قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرفنظر خواهد شد، و شاید به همین مناسبت یکی از درهای بیت المقدس را باب الحطه نامگذاری کرده‌اند، چنانکه ابو حیان اندلسی می‌گوید که منظور از باب در آیه فوق یکی از بابهای بیت المقدس است که معروف به باب حطه است.

۳.۲ - زیانکاری

وارد نشدن بنی اسرائیل عصر موسی - علیه السلام- به بیت المقدس، سبب زیانکاری آنان بود:
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم ولاترتدوا علی ادبارکم فتنقلبوا خـسرین. «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد.»

۳.۲.۱ - استهزاء

خداوند به بنی اسرائیل دستور داد که برای توبه از گناهانشان ضمن خضوع در پیشگاه خداوند، این جمله را که دلیل بر توبه و تقاضای عفو بود از صمیم دل بر زبان جاری سازند و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور گناهانشان را خواهد بخشید، و حتی به افراد پاک و نیکوکارشان علاوه بر بخشش گناهان اجر دیگری خواهد داد.
ولی چنانکه می‌دانیم، و از لجاجت و سرسختی بنی اسرائیل اطلاع داریم عده‌ای از آنها حتی از گفتن این جمله نیز امتناع کردند و به جای آن کلمه نامناسبی بطور استهزاء گفتند لذا قرآن می‌گوید: اما آنها که ستم کرده بودند این سخن را به غیر آنچه به آنها گفته شده بود تغییر دادند (فبدل الذین ظلموا قولا غیر الذی قیل لهم). ما نیز بر این ستمگران به خاطر فسق و گناهشان، عذابی از آسمان فرو فرستادیم.

---

شرافت و قدمت کعبه، در مقایسه با بیت المقدس از سوره آل عمران قابل استفاده است:
ان اول بیت وضع للناس للذی ببکة مبارکا وهدی للعــلمین. «در حقیقت نخستین خانه‌ای که برای ( عبادت) مردم نهاده شده همان است که در مکه است و مبارک و برای جهانیان (مایه) هدایت است.»
مسلمانان و یهودیان در مورد شرافت کعبه و بیت المقدس به تفاخر پرداختند و آیه بر رد ادعای یهودیان در مورد برتری و شرافت بیت المقدس بر کعبه نازل شده است.

---

دستور دانشمندان یهود به پیروان خود، برای قبله قرار دادن بیت المقدس و مخالفت با قبله مسلمانان ( کعبه):
وقالت طآئفة من اهل الکتـب ءامنوا بالذی انزل علی الذین ءامنوا وجه النهار واکفروا ءاخره... «و جماعتی از اهل کتاب گفتند در آغاز روز به آنچه بر مؤمنان نازل شد ایمان بیاورید و در پایان (روز) انکار کنید شاید آنان (از اسلام) برگردند.»
بنا بر یک قول، وقتی تغییر قبله برای یهودیان بسیار سخت جلوه نمود، کعب بن اشرف به پیروان و یاران خویش گفت: به آنچه ابتدا نازل شده ایمان آورید و آنچه را پس از آن نازل شده رها کنید
(برداشت مزبور براساس شان نزول یاد شده انجام شده است.)

۵.۱ - نظر بعضی از مفسرین

بعضی از مفسرین گفته‌اند: کلمه (وجه النهار) متعلق به صیغه امر (آمنوا) است و مراد از آن اول روز است و کلمه (آخره) در تقدیر حرف فی بر سر دارد و ظرف فی آخره متعلق است به جمله (و اکفروا)، و منظورشان از اینکه گفتند: (آمنوا بالذی انزل...) این بوده که یک عده از ایشان به قرآن ایمان بیاورند و با جماعت مؤمنین مخلوط شوند، آنگاه در آخر روز مرتد گشته، چنین وانمود کنند که اگر ما صبح مسلمان شدیم، برای این بود که از ظاهر دعوت اسلامی امارات و نشانیهای صدق و حقیقت را احساس کردیم، ولی در آخر روز بر ایمان ثابت شد که این دعوت صحیح نیست، چون شواهدی برای بطلان آن یافته، فهمیدیم این آن دینی نیست که بشارتهایش در کتب ما آمده، و این آن پیامبری نیست که کتب، از آمدنش خبر داده، و این خود نقشه و توطئه‌ای است که مؤ منین را دچار تردید در دین خود می‌سازد و عزیمتشان را سست می‌کند، و در نتیجه سورت و وحدت کلمه شان شکسته می‌شود و احدوثه‌ای که پدید آورده‌اند باطل می‌گردد.

---

در سوره بقره از جلوگیری یهود، از ورود مسیحیان به بیت المقدس خبر داده شده است :
ومن اظـلم ممن منع مسـجد الله ان یذکر فیها اسمه وسعی فی خرابها اولـئک ما کان لهم ان یدخلوها الا خائفین... «و کیست بیدادگرتر از آن کس که نگذارد در مساجد خدا نام وی برده شود و در ویرانی آنها بکوشد آنان حق ندارند جز ترسان لرزان در آن ( مسجد) ‌ها درآیند در این دنیا ایشان را خواری و در آخرت عذابی بزرگ است.»
(برداشت بر اساس این احتمال است که مقصود از «مساجدالله» بیت المقدس باشد
و از «ما کان لهم ان یدخلوها الا خائفین» ورود مسیحیان به بیت المقدس باشد که با ترس و خوف از یهودیان وارد می‌شدند.

---

در سوره آل عمران به امیدواری یهود به قبله قرار گرفتن دوباره بیت المقدس، به جای کعبه برای مسلمانان اشاره شده است:
وقالت طآئفة من اهل الکتـب ءامنوا بالذی انزل علی الذین ءامنوا وجه النهار واکفروا ءاخره لعلهم یرجعون. «جماعتی از اهل کتاب گفتند در آغاز روز به آنچه بر مؤمنان نازل شد ایمان بیاورید و در پایان (روز) انکار کنید شاید آنان (از اسلام) برگردند.»
امام باقر - علیه السلام- درباره «لعلهم یرجعون» فرمود: معنایش این است که شاید آنان به قبله ما برگردند.

---