بیعت نساء (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقصود از بیعت نساء،
بیعت زنان صدر
اسلام با
پیامبراکرم -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم- است که در موارد متعدد و از جمله در
فتح مکه (
سال هشتم هجری) اتفاق افتاد.
درباره کیفیت بیعت زنان با پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم -سه قول مطرح شده است:
الف) پیامبر -صلی الله علیه وآله-با قرائت
آیه ۱۲
ممتحنه ( ممتحنه :۱۲)(نه با
مصافحه ) از آنها بیعت می‌گرفت.
ب) هرگاه حضرت می‌خواست از زنان بیعت بگیرد ظرف آبی طلب می‌کرد و دست خود را در آن قرار می‌داد و سپس زنان دستهای خود را در آن
آب قرار می‌دادند.
ج) پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم- با مصافحه از روی پارچه از زنان بیعت می‌گرفت.
این آیه شریفه حکم بیعت زنان مؤمن با رسول خدا -صلى اللّه علیه و آله وسلم- را معین مى کند، و در آن امورى را بر آنان شرط کرده است که بعضى مشترک بین زنان و مردان است ، مانند
شرک نورزیدن ، و نافرمانى نکردن از
رسول خدا -صلى اللّه علیه و آله وسلم - در کارهاى نیک ، و بعضى دیگر ارتباطش به زنان بیشتر است ، مانند احتراز جستن از
سرقت و
زنا ، و
کشتن اولاد ، و اولاد دیگران را به
شوهر نسبت دادن که این امور هر چند به مشترک بین
زن و مرد است ، و مردان هم مى توانند چنین جرائمى را مرتکب شوند، و لیکن ارتباط آنها بازنان بیشتر است ، چون زنان به حسب طبع عهده دار
تدبیر منزلند، و زنانند که باید
عفت دودمان را حفظ کنند، و اینها چیزهایى است که نسل پاک و فرزندان
حلال زاده به وسیله آنان حاصل مى شود.
یکی آثار بیعت نساء
آمرزش زنان
مؤمن بود:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک... ان الله غفور رحیم. «اى پيامبر چون زنان با
ایمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو
بیعت كنند كه چيزى را با خدا
شریک نسازند و دزدى نكنند و
زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى
حرامزاده پيش دست و پاى خود را با
بهتان (و حيله) به
شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
موظف بودن پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم- به طلب آمرزش برای زنان مؤمن، در پی بیعت آنان با حضرت:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک... واستغفر لهن الله ان الله غفور رحیم. « اى پيامبر چون زنان با ايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا
شریک نسازند و
دزدی نكنند و
زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى
حرامزاده پيش دست و پاى خود را با
بهتان (و
حیله ) به
شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از
خدا براى آنان
آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
در پایان آیه دستور طلب
غفران برای زنان بیعت کننده به پیامبر داده شد.
بهره مندی زنان مؤمن از رحمت الهی، در پی بیعت با پیامبراکرم -صلی الله علیه وآله-:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک... واستغفر لهن الله ان الله غفور رحیم. « اى پيامبر چون زنان با ايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا
شریک نسازند و
دزدی نكنند و
زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى
حرامزاده پيش دست و پاى خود را با
بهتان (و
حیله ) به
شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از
خدا براى آنان
آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
بیعت زنان با پیامبر - الله علیه وآله-، مورد
تشویق خداوند:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک... فبایعهن واستغفر لهن الله ان الله غفور رحیم. « اى پيامبر چون زنان با ايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا
شریک نسازند و
دزدی نكنند و
زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى
حرامزاده پيش دست و پاى خود را با
بهتان (و
حیله ) به
شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از
خدا براى آنان
آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
تعبیر «اذا جاءک المؤمنات یبایعنک» و نیز «واستغفر لهن» برای
تشویق زنان به بیعت با پیامبر-صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - است. و طبعا بیانگر اهمیت آن است.
موظف بودن پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم -به پذیرش بیعت زنان
مؤمن، در صورت اقدامشان به آن:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک... فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان با ايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا
شریک نسازند و
دزدی نكنند و
زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى
حرامزاده پيش دست و پاى خود را با
بهتان (و
حیله ) به
شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از
خدا براى آنان
آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
بنابراین ، جمله (یا ایها النبى اذ جاءک المومنات یبایعنک ) جمله اى است شرطیه ، و جواب شرط جمله (فبایعهن و استغفر لهن اللّه ) مى باشد.
پذیرش بیعت زنان از جانب پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - به شرط پرهیز آنان از افترا و نسبت دادن فرزندان نامشروع به شوهرانشان:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک علی ان... لا یاتین ببهتـن یفترینه بین ایدیهن وارجلهن... فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان (و حيله) به شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
برخی مفسران گفته‌اند: مقصود از «و لایاتین...» حامله شدن از راه
زنا و نسبت دادن فرزند به
شوهر است و به همین جهت با فقره «لایزنین» فرق می‌کند و چون نوزاد بعد از تولد، جلوی دست و پای
مادر قرار می‌گیرد از آن به «بین ایدیهن و ارجلهن» تعبیر شده است.
پرهیز از
زنا و
فحشا ، از شرایط
بیعت زنان با
پیامبراکرم -صلی الله علیه وآله-:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک علی ان... لایزنین... فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان (و حيله) به شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
(و لا یزنین) یعنى با گرفتن دوستان اجنبى و با هیچ کس دیگر
زنا نکنند، و چنین نباشد که از راه زنا
حامله شوند، آن وقت فرزند
حرام زاده ، را به
شوهر خود ملحق سازند که این عمل
کذب و
بهتانی است ، که با دست و پاى خود مرتکب شده اند، چون
زن وقتى بچه مى آورد، بچه اش بین دست و پایش مى افتد، و این شرط غیر از شرط قبلى است که از زنا جلوگیرى مى کرد، چون دو عمل است و دو تا
نهی لازم دارد.
پرهیز از سرقت، از شرایط پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای پذیرش بیعت زنان:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک علی ان لا یشرکن بالله شیـا و لا یسرقن... فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان (و حيله) به شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
(و لا یسرقن ) - این شرط دوم است مى فرماید: و نیز از شوهران و از غیر شوهران چیزى ندزدند. و از سیاق استفاده مى شود که بیشتر، منظور ندزدیدن از شوهران مورد عنایت است .
شرک نورزیدن به
خدا ، از شرایط بیعت زنان مؤمن با پیامبر - صلی الله علیه وآله-:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک علی ان لا یشرکن بالله... فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان (و حيله) به شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
و جمله (على ان لا یشرکن باللّه شیئا)
شرط اول را بیان مى کند، مى فرماید با ایشان شرط کن که هیچ چیزى را
شریک خدا نگیرند، نه
بت ، و نه
اوثان ، و نه ارباب
اصنام را. و این شرطى است که هیچ انسانى در هیچ حالى از این شرط بى نیاز نیست.
پرهیز از کشتن فرزندان، از شرایط پذیرش بیعت زنان با پیامبر صلی الله علیه وآله:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک علی ان... لا یقتلن اولـدهن... فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان (و حيله) به شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
پرهیز از هرگونه مخالفت با پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم- در امور خیر و نیک، از شرایط پذیرش بیعت زنان با آن حضرت:
یـایها النبی اذا جاءک المؤمنـت یبایعنک علی ان... لا یعصینک فی معروف فبایعهن... « اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه (با اين شرط) با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‌هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان (و حيله) به شوهر نبندند و در (كار) نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
(و لا یعصینک فى معروف) - در این جمله فرموده تو را
معصیت نکنند، و نفرموده خدا را
معصیت نکنند، با اینکه معصیت
رسول خدا -صلى اللّه علیه و آله وسلم - و نافرمانى نسبت به آن جناب هم ، منتهى به نافرمانى
خدا مى شود، و این بدان جهت بوده که بفهماند آنچه رسول خدا -صلى اللّه علیه و آله وسلم - در مجتمع اسلامى
سنت و مرسوم مى کند، براى جامعه اسلامى عملى معروف و پسندیده مى شود، و مخالفت با آن در حقیقت تخلف از سنت اجتماعى و بى اعتبار کردن آن است.
از این بیان روشن مى شود که عبارت (معصیت در معروف ) عبارتى است که هم شامل
ترک معروف ، از قبیل
نماز ،
روزه ، و
زکات مى شود، و هم شامل ارتکاب
منکر ، از قبیل
تبرج ، و
عشوه گری زنان - که از رسوم
جاهلیت اولى است - مى شود.
در
تفسیر سوره فتح ذیل آیه ۱۸ (فتح :۱۸)بحث مشروحى پیرامون
بیعت و شرائط و خصوصیات آن در
اسلام شد، آنچه یادآورى آن در اینجا لازم است، مسأله بیعت پیامبر -صلى اللّه علیه و آله و سلّم - با زنان است، آنهم با شرائطى مفید و سازنده که در آیه فوق آمد.
این مساءله نشان مى دهد که بر خلاف گفته بیخبران یا مغرضانى که مى گویند
اسلام براى نیمى از جامعه انسانى یعنى زنان ، ارزشى قائل نشده و آنها را به حساب نیاورده است، دقیقا آنها را در مهمترین مسائل به حساب آورده است ، از جمله مساءله (
بیعت) است که یکبار در
حدیبیه (در
سال ششم
هجرت ) و یکبار در
فتح مکه انجام گرفت ، و آنها نیز دوشبدوش مردان در این
پیمان الهى وارد شدند، و حتى شرائط بیشترى را نسبت به مردان پذیرا گشتند، شرائطى که هویت انسانى زن را زنده مى کرد، و او را از اینکه تبدیل به متاع بى ارزش یا وسیله اى براى کامجوئى مردان بوالهوس گردد نجات مى داد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «بیعت نساء».
