بی‌تقوایی مشرکان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مشرکان از کسانی بودند که در
عصر بعثت بی‌تقوا بودند.
مشرکان عصر بعثت، مردمی بی
تقوا بودند:
واذا رایت الذین یخوضون فی ءایـتنا فاعرض عنهم حتی یخوضوا فی حدیث غیره واما ینسینک الشیطـن فلا تقعد بعد الذکری مع القوم الظــلمین• وما علی الذین یتقون من حسابهم من شیء ولـکن ذکری لعلهم یتقون.
هرگاه کسانی را دیدی که
آیات ما را
استهزا می‌کنند، از آنها روی بگردان تا به سخن دیگری بپردازند! و اگر
شیطان از یاد تو ببرد، هرگز پس از یاد آمدن با این
جمعیت ستمگر منشین!
و (اگر) افراد با
تقوا (برای
ارشاد و
اندرز با آنها بنشینند)، چیزی از
حساب (و
گناه) آنها بر ایشان نیست ولی (این کار، باید تنها) برای یادآوری آنها باشد، شاید (بشنوند و) تقوی پیشه کنند!
قل من یرزقکم من السماء والارض امن یملک السمع والابصـر ومن یخرج الحی من المیت ویخرج المیت من الحی ومن یدبر الامر فسیقولون الله فقل افلا تتقون.
بگو: «چه کسی شما را از
آسمان و
زمین روزی می‌دهد؟ یا چه کسی
مالک (و خالق)
گوش و چشمهاست؟ و چه کسی زنده را از مرده، و مرده را از زنده بیرون می‌آورد؟ و چه کسی امور (
جهان) را
تدبیر می‌کند؟» بزودی (در پاسخ) می‌گویند: «
خدا»، بگو: «پس چرا تقوا پیشه نمی‌کنید (و از خدا نمی‌ترسید)؟
در این
آیات سخن از نشانه‌های وجود پروردگار و شایستگی او برای
عبودیت است و بحث‌های آیات گذشته را در این زمینه
تعقیب می‌کند.
نخست می‌فرماید: به
مشرکان و بت پرستانی که در بیراهه سرگردانند، بگو چه کسی شما را از آسمان و زمین روزی می‌دهد؟ (قل من یرزقکم من السماء و الارض).
رزق به معنی عطا و
بخشش مستمر است، و از آنجا که بخشنده تمام مواهب در
حقیقت خدا است،
رازق و
رزاق به معنی حقیقی تنها بر او اطلاق می‌شود، و اگر این کلمه در غیر مورد او به کار رود، بدون
شک جنبه مجازی دارد.
این نکته نیز لازم به یادآوری است که بیشتر روزیهای انسان از آسمان است،
باران حیاتبخش از آسمان می‌بارد، و
هوا که مورد نیاز همه موجودات زنده است نیز بر فراز زمین قرار گرفته، و از همه مهمتر
نور آفتاب که بدون آن هیچ موجود زنده و هیچگونه حرکت و جنبشی در سرتاسر
زمین وجود نخواهد داشت از آسمان است، و حتی
حیوانات اعماق دریاها از پرتو نور آفتاب زنده‌اند زیرا می‌دانیم غذای بسیاری از آنها
گیاهان بسیار کوچکی است که در لابلای امواج در سطح
اقیانوس در برابر تابش نور آفتاب
رشد و نمو می‌کند، و قسمت دیگری از آن
حیوانات از
گوشت دیگر حیوانات
دریا که وسیله آن گیاهان
تغذیه شده‌اند استفاده می‌کنند. ولی زمین تنها به وسیله مواد غذایی خود ریشه گیاهان را تغذیه می‌کند و شاید به همین دلیل است که در آیه فوق نخست سخن از ارزاق آسمان و سپس ارزاق زمین به میان آمده است (به تفاوت درجه اهمیت) سپس به دو قسمت از مهمترین حواس انسان که بدون آن دو، کسب
علم و
دانش برای
بشر امکان پذیر نیست اشاره کرده می‌گوید: و بگو چه کسی است که مالک و خالق
گوش و
چشم و
قدرت دهنده این دو حس آدمی است؟ (امنیملک السمع و الابصار). در واقع در این آیه نخست به نعمتهای مادی، و بعد به مواهب و روزیهای معنوی که بدون آنها نعمتهای مادی فاقد هدف و محتوا است اشاره شده.
بعد از دو پدیده
مرگ و
حیات که عجیب‌ترین پدیده‌های عالم
آفرینش است سخن به میان آورده، می‌گوید: و چه کسی زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج می‌کند؟ (و من یخرج الحی من المیت و یخرج المیت من الحی).
او نه تنها در آغاز موجود زنده را از موجودات بی جان زمین آفریده است بلکه علاوه بر این سنت او بر این قرار گرفته که حیات نیز جاودانی نباشد و به همین جهت
مرگ را در
دل حیات آفریده، تا از این طریق میدان را برای دگرگونی‌ها و تکامل باز گذارد. در تفسیر آیه فوق این احتمال نیز داده شده که علاوه بر مرگ و حیات مادی مرگ و حیات معنوی را نیز شامل می‌شود، زیرا انسانهای هوشمند و پاکدامن و با ایمان را می‌بینیم که گاهی از
پدر و مادری آلوده و بی
ایمان و
گمراه متولد می‌شوند، عکس آن نیز مشاهده شده است که بر خلاف
قانون وراثت انسانهای بی ارزش و مرده از پدر و
مادر ارزشمندی به وجود آمده‌اند.
بعد اضافه می‌کند: چه کسی است که امور این جهان را
تدبیر می‌کند؟ (و من یدبر الامر). در حقیقت نخست سخن از آفرینش مواهب، سپس سخن از حافظ و نگهبان و مدبر آنها است. بعد از آنکه
قرآن این سؤالات سه گانه را مطرح می‌کند بلافاصله می‌گوید:
آنها بزودی در پاسخ خواهند گفت: الله. از این جمله به خوبی استفاده می‌شود که حتی
مشرکان و بت پرستان عصر
جاهلیت خالق و رازق و حیاتبخش و مدبر امور جهان هستی را خدا می‌دانستند، و این
حقیقت را از طریق
عقل و هم از
راه فطرت در یافته بودند که این نظام حساب شده
جهان نمی‌تواند مولود بی نظمی و یا مخلوق بتها باشد. و در آخر آیه به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دستور می‌دهد: به آنها بگو آیا با این حال تقوا را پیشه نمی‌کنید (فقل ا فلا تتقون).
تنها کسی شایسته
عبادت و پرستش است که آفرینش و تدبیر جهان به دست او است، اگر
عبادت به خاطر شایستگی و عظمت ذات معبود باشد، این شایستگی و عظمت تنها در خدا است، و اگر برای این باشد که می‌تواند سرچشمه
سود و زیان گردد این نیز مخصوص خدا است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «مشرکان».
