تبدل تقلید
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقصود
تغییر تقلید از یک
مجتهد به
مجتهد دیگر است.
تبدل تقلید ، به معناى
عدول مقلد از یک
مرجع تقلید به مرجع تقلید دیگر است ، چه این عدول از
مجتهد حی به
مجتهد میت ، یا از
مجتهد حی به
مجتهد حی و یا از
مجتهد میت به
مجتهد حی باشد.
الف: عدول از
مجتهد حى به میت ـ از آن جا که تقلید ابتدایى از میت
صحیح نیست ـ منحصر به جایى است که شخصى از
مجتهد معینى تقلید مى کرده و پس از
فوت او به
مجتهد زنده رجوع مى کند.
آن گاه این بحث مطرح مى شود که آیا بازگشت او به تقلید از میت ، صحیح است یا خیر . در این حالت ، مسئله سه صورت پیدا می کند :
۱ ـ
مجتهد حى ، از
مجتهد میت
عالم تر است ؛
۲ ـ
مجتهد میت ، از
مجتهد حى
عالم تر است ؛
۳ ـ هر دو ، در
علم مساوى هستند .
در صورتى که
مجتهد حى ، از
مجتهد میت
عالم تر باشد، عدول از حى به میت صحیح نیست .
در صورت دوم نیز
وظیفه مقلد ،
بقا بر تقلید از
مجتهد میت است و تقلید او از
مجتهد حى
غیر اعلم ، صحیح نیست .
ولى در صورت سوم ، مقلد مخیر است از هر یک از آنها تقلید کند .
ب: درباره عدول از
مجتهد حى به
مجتهد حى دیگر نیز سه صورت بالا متصور است :
در صورتى که
مجتهد اول از
مجتهد دوم
عالم تر باشد ، چون تقلید از
غیر اعلم جایز نیست ، عدول نیز جایز نمى باشد. در صورتى که
مجتهد دوم
اعلم باشد ، رجوع به
مجتهد دوم
واجب است .
اما اگر هر دو
مجتهد زنده، در
علم مساوى باشند ، در
جواز رجوع و
عدم جواز آن
اختلاف است .
ج: در مورد عدول از
مجتهد میت به
مجتهد زنده نیز با توجه به
مبانی مختلف در
باب جواز یا عدم جواز بقا بر تقلید میت ، و
لزوم یا عدم لزوم تقلید از
مجتهد اعلم ، و هم چنین
اعلم بودن
مجتهد میت یا
مجتهد زنده یا مساوى بودن آنها ،
اقوال مختلفى در کلمات
مجتهدان یافت می شود .
سبحانی ، جعفر ، الرسائل الاربع قواعد اصولیة وفقهیة ، ج ۳ ، ص ۱۹۲-۱۹۶
خمینی ، روح الله ، تهذیب الاصول ، ج ۲ ، ص ۵۴۹و۵۶۹
حایری ، عبد الكریم ، دررالفوائد ، ص ۷۰۷و۷۱۰
خویی ، ابو القاسم ، التنقیح فى شرح العروة الوثقى ، ص ۳۰۵-۳۰۷
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
