تجوید قرآن•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تجوید قرآن،
علم مشتمل بر
قواعد قرائت قرآن است.
قرآن مجید به
زبان عربی (فصیح‌ترین زبان‌ها) نازل شده است، و اگر قاری شرایط
صحت قرائت را رعایت کند، به
اجری بزرگ می‌رسد. بنا به دستور قرآن، قاری باید با رعایت قواعد
قرائت، در درست خوانی آن بکوشد؛ آن جا که می‌گوید: (... ورتل القرآن ترتیلا)؛ "و قرآن را شمرده شمرده بخوان".
امیرمؤمنان علیه‌السّلام می‌فرماید: مراد از
ترتیل، محافظت محل وقف‌ها و مخارج
حروف است.
«تجوید» علمی است که قاری را به هدف قرائت قرآن نزدیک می‌سازد. این
فن نزد پیشینیان، دربردارنده معرفی
صفات حروف و مخارج آن‌ها بود؛ ولی پس از
نزول قرآن و قرائت آن رونق بیشتری یافت؛ تا این که
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم
اصول آن علم را به
ابن مسعود آموخت.
تجوید در
لغت به معنای تحسین و نیکوکردن، و در
اصطلاح عبارت است از
تلاوت قرآن به گونه‌ای که
خداوند آن را بر
پیامبر نازل کرد؛ به گونه‌ای که «حق» و «مستحق» حروف به آن‌ها داده شود. حق حرف، به صفاتی گفته می‌شود که لازمة آن
حرف باشد همچون صفات و ویژگی‌هایی که هر یک از حروف به تنهایی و بدون ترکیب در کلمه پیدا می‌کنند؛ مانند: شدت، رخوت، اطباق، انفتاح،
جهر،
همس، صفیر و.... . و مستحق حرف، به احکامی گفته می‌شود که از پیوستن حرف یا حروفی در ترکیب با حروف و یا حرکات دیگر به دست می‌آید مثل
تفخیم،
ترقیق،
مد،
ادغام،
اخفاء و....
متاخران،
فن تجوید را دانشی می‌دانند که در زمینه قواعد کلی و اصول مسلمی گفت و گو می‌کند که از کیفیت قرائت قاریان و ضوابط زبان عربی اخذ شده و شامل مبحث مخارج حروف، صفات آن‌ها، ترقیق، تفخیم، مد،
قصر،
اشمام،
وقف و
وصل و… است.
موضوع تجوید، کلمات قرآنی؛ و
ثمره آن، نگهداری
زبان از اشتباه لحن در تلفظ
قرآن است، و شرافت تجوید از آن جهت که به اشرف کتب تعلق دارد، بسیار زیاد است.
علم تجوید را باید زاییده قرائت دانست. نخستین کسی که در این زمینه کتابی گردآورد، ابومزاحم موسی بن عبیدالله خاقانی (م ۳۲۵ ق) است.
قرائت قرآن.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تجوید قرآن».
