تخریج

تخريج یا همان اتحاد طريق المسألتين سرايت دادن حكم از مسئلۀ منصوص به مسئلۀ غير منصوص (مسكوت عنه) است؛ شرط جریان تخریج عدم وجود نصّ يا دليل خاص است؛ همچنین تخريج گاهی به جهت مفهوم اولويّت و گاهی به جهت اشتراك و تساوى دو مسئله در علّت حكم است.

تخريج یا همان اتحاد طريق المسألتين سرايت دادن حكم از مسئلۀ منصوص به مسئلۀ غير منصوص (مسكوت عنه) است.

تخريج نوعى اجتهاد و استنباط است و مورد آن مسئله‌اى است كه نصّ معتبرى در خصوص حكم آن وارد نشده باشد، ليكن مجتهد در پرتو اجتهاد، حكم آن را از مسئلۀ منصوص، به عموم يا فحواى دليل به دست مى‌آورد. بنابراين در موارد وجود نصّ يا دليل خاص، تخريج موضوعيت ندارد.

تخريج گاهی به جهت مفهوم اولويّت است؛ بدين معنا كه مسئلۀ غير منصوص از مسئلۀ منصوص در آن حكم، اولى است، مانند دلالت حرمت «افّ» گفتن به والدين بر حرمت زدن آنان به طريق اولى.

تخریج گاهی به جهت اشتراك و تساوى دو مسئله در علّت حكم است؛ مانند دلالت حرمت فروختن خرما در برابر رطب بر حرمت فروختن كشمش در برابر انگور كه علّت حكم در هر دو، كاهش وزن يكى از دو عنصر بر اثر خشك شدن و در نتيجه مصداق معامله ربوى ( ربا) قرار گرفتن است. ( قياس)

کتاب فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام جلد۲ صفحه۳۹۰؛ تالیف شده توسط جمعى از پژوهشگران زير نظر سيد محمود هاشمى شاهرودى.