تخریج مناط

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تخريج مناط به معنی تعيين علّت حكم در اصل (مقيس عليه) به صرف مناسبت است؛ به عنوان مثال، شارع مقدّس قتل عمد را موجب ثبوت قصاص دانسته است. مجتهدى استنباط مى‌كند كه علّت حكم، عدوانى بودن عمل است و بر اين اساس حكم قصاص را به هر نوع جنايت عدوانى تعميم مى‌دهد. اين نوع قياس از ديدگاه فقهاى اماميّه مردود و باطل است و نمى‌تواند مبناى استنباط احكام شرعى قرار گيرد.

---

تخريج مناط به معنی تعيين علّت حكم در اصل (مقيس عليه) به صرف مناسبت است.

---

علّت حكم به عنوان جهت مشترك بين اصل و فرع از اركان قياس به شمار مى‌رود. براى دستيابى به علّت حكم (اجتهاد در علّت) سه راه بيان شده است: تحقيق مناط، تنقيح مناط و تخريج مناط.

---

مورد تخريج مناط جايى است كه از سوى شارع حكمى صادر شده ولى به علّت آن اشاره‌اى نشده است. اجماعى نيز بر آن علّت وجود ندارد. در اين صورت مجتهد براى دستيابى به علّت حكم- بدون استفاده از قاعدۀ سبر و تقسيم- وصفى را به دليل مناسب انتخاب مى‌كند و همان را علّت حكم اصل به شمار مى‌آورد، بدين گمان كه بين حكم اصل و وصف انتخابى‌ مناسبت وجود دارد؛ ازاين‌رو به چنين قياسى، قياس مناسبت و اخاله نيز گفته مى‌شود. به عنوان مثال، شارع مقدّس قتل عمد را موجب ثبوت قصاص دانسته است. مجتهدى استنباط مى‌كند كه علّت حكم، عدوانى بودن عمل است و بر اين اساس حكم قصاص را به هر نوع جنايت عدوانى تعميم مى‌دهد.

۳.۱ - حکم تخریج مناط

اين نوع قياس از ديدگاه فقهاى اماميّه مردود و باطل است و نمى‌تواند مبناى استنباط احكام شرعى قرار گيرد.

---