تخریج مناط

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تخريج مناط به معنی تعيين علّت حکم در اصل (مقیس علیه) به صرف مناسبت است؛ به عنوان مثال، شارع مقدّس قتل عمد را موجب ثبوت قصاص دانسته است. مجتهدى استنباط مى‌كند كه علّت حکم، عدوانی بودن عمل است و بر اين اساس حكم قصاص را به هر نوع جنایت عدوانی تعميم مى‌دهد. اين نوع قیاس از ديدگاه فقهاى امامیّه مردود و باطل است و نمى‌تواند مبناى استنباط احکام شرعی قرار گيرد.

---

تخريج مناط به معنی تعيين علّت حکم در اصل (مقیس علیه) به صرف مناسبت است.

---

علّت حکم به عنوان جهت مشترك بين اصل و فرع از ارکان قیاس به شمار مى‌رود. براى دستيابى به علّت حکم (اجتهاد در علّت) سه راه بيان شده است: تحقیق مناط، تنقیح مناط و تخريج مناط.

---

مورد تخريج مناط جايى است كه از سوى شارع حكمى صادر شده ولى به علّت آن اشاره‌اى نشده است. اجماعى نيز بر آن علّت وجود ندارد. در اين صورت مجتهد براى دستيابى به علّت حکم- بدون استفاده از قاعدۀ سبر و تقسیم- وصفى را به دليل مناسب انتخاب مى‌كند و همان را علّت حکم اصل به شمار مى‌آورد، بدين گمان كه بين حکم اصل و وصف انتخابى‌ مناسبت وجود دارد؛ ازاين‌رو به چنين قياسى، قیاس مناسبت و اخاله نيز گفته مى‌شود. به عنوان مثال، شارع مقدّس قتل عمد را موجب ثبوت قصاص دانسته است. مجتهدى استنباط مى‌كند كه علّت حکم، عدوانی بودن عمل است و بر اين اساس حکم قصاص را به هر نوع جنایت عدوانی تعميم مى‌دهد.

۳.۱ - حکم تخریج مناط

اين نوع قیاس از ديدگاه فقهاى امامیّه مردود و باطل است و نمى‌تواند مبناى استنباط احکام شرعی قرار گيرد.

---