• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تخییر تکوینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تخییر تکوینی به تخییر بین انجام و ترک یک شیء، بدون نیاز به حکم شرع یا عقل اطلاق می‌شود.


تخییر تکوینی اصطلاحی است که توسط میرزای نائینی در بحث دوران امر بین محذورین مطرح شده و عبارت است از تخییر نفس الامری واقعی که بین انجام و ترک یک شیء برای هر انسانی ثابت است، و به دلیل حصول فی نفسه، نیاز به جعل شرعی یا عقلی ندارد.
[۱] نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۴۴۴.    
[۲] جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۵، ص۵۶۶.    
[۳] خمینی، روح الله، انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، ج۲، ص۱۷۲.    


میرزای نائینی معتقد است در باب دوران امر بین محذورین هیچ یک از اصول عملیه جاری نمی‌شود، و در وجه عدم جریان اصل تخییر (شرعی و عقلی) می‌گوید: جعل تخییر توسط شارع - چه تخییر ظاهری و چه تخییر واقعی - در جایی است که تخییر فی نفسه حاصل نباشد، و الاّ از قبیل تحصیل حاصل و محال می‌شود، و در دوران امر بین محذورین، این تخییر فی نفسه حاصل است، زیرا مکلّف یا عمل را انجام می‌دهد و یا ترک می‌کند. تخییر عقلی نیز جاری نیست، زیرا تخییر عقلی در جایی است که دو طرف تخییر دارای ملاک و مصلحت باشد، مثل: باب تزاحم ، که عقل از روی ناچاری و به دلیل عدم امکان جمع بین دو طرف، حکم به تخییر می‌دهد، ولی در دوران امر بین محذورین چنین نیست، بلکه در عالم واقع فقط یکی از دو طرف ( فعل یا ترک ) دارای ملاک و مصلحت است.
[۴] سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج۲، ص۱۷۷.
[۵] عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۲، جزء ۴، ص۱۷۹.


۱. ↑ نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۴۴۴.    
۲. ↑ جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۵، ص۵۶۶.    
۳. ↑ خمینی، روح الله، انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، ج۲، ص۱۷۲.    
۴. ↑ سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج۲، ص۱۷۷.
۵. ↑ عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۲، جزء ۴، ص۱۷۹.


فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «تخییر تکوینی».



جعبه ابزار