تقوا و آسانی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقواپیشگی زمینه ساز آسانی
امور دنیوی و آسانی حسابرسی در
قیامت و مایه
آسایش انسان میشود.
تقوا، عامل رهایی از سختیها و برخورداری از
آسایش میشود:
وما ارسلنا فی قریة من نبی الا اخذنا اهلها بالباساء والضراء لعلهم یضرعون• ولو ان اهل القری ءامنوا واتقوا لفتحنا علیهم برکـت من السماء والارض.... .
و ما در هیچ
شهر و آبادی پیامبری نفرستادیم مگر اینکه اهل آن را به ناراحتیها و خسارتها گرفتار ساختیم شاید (به خود آیند، و به سوی خدا) بازگردند و
تضرع کنند.
و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان میآوردند و تقوا پیشه میکردند،
برکات آسمان و
زمین را بر آنها میگشودیم ولی (آنها
حق را)
تکذیب کردند ما هم آنان را به
کیفر اعمالشان
مجازات کردیم.
.. ومن یتق الله یجعل له مخرجـا• ویرزقه من حیث لا یحتسب... • ... ومن یتق الله یجعل له من امره یسرا.
... هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم میکند.• و او را از جایی که
گمان ندارد
روزی میدهد ...• ... و هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند
کار را بر او آسان میسازد!
فاما من اعطی واتقی• فسنیسره للیسری.
اما آن کس که (در
راه خدا)
انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد.
ما او را در مسیر آسانی قرار میدهیم!
آیات فوق از امید بخشترین آیات
قرآن مجید است که
تلاوت آن
دل را صفا و
جان را
نور و ضیا میبخشد، پردههای یاس و نومیدی را میدرد، شعاعهای حیاتبخش
امید را به
قلب میتاباند، و به تمام افراد پرهیزگار با تقوا
وعده نجات و حل مشکلات میدهد.
در حدیثی از
ابو ذر غفاری نقل شده که
پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرمود:
انی لا علم آیة لو اخذ بها الناس لکفتهم: و من یتق الله یجعل له مخرجا... فما زال یقولها و یعیدها: من آیهای را میشناسم که اگر تمام انسانها
دست به دامن آن زنند برای حل مشکلات آنها کافی است، پس آیه، و من یتق الله، را
تلاوت فرمود و بارها آن را تکرار کرد.
در
حدیث دیگری از
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نقل شده که در
تفسیر این آیه فرمود: من شبهات الدنیا و من غمرات الموت و شدائد یوم القیامة: خداوندا پرهیزکاران را از شبهات
دنیا و حالات سخت
مرگ و شدائد
روز قیامت رهایی میبخشد!
این تعبیر دلیل بر این است که گشایش امور برای اهل تقوا منحصر به دنیا نیست، بلکه قیامت را نیز شامل میشود.
و در حدیث دیگری از همان حضرت صلیاللهعلیهوآله آمده است: من اکثر الاستغفار جعله الله له من کل هم فرجا و من کل ضیق مخرجا: هر کس بسیار
استغفار کند (و لوح دل را از زنگار
گناه بشوید) خدا برای او از هر اندوهی گشایشی، و از هر تنگنایی
راه نجاتی قرار میدهد.
تقواپیشگی، زمینه ساز آسان شدن
امور دنیوی میشود:
... ومن یتق الله یجعل له مخرجـا• ... ومن یتق الله یجعل له من امره یسرا.
... هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم میکند.
... و هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند
کار را بر او آسان میسازد!
فاما من اعطی واتقی• فسنیسره للیسری.
اما آن کس که (در
راه خدا)
انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد.
ما او را در مسیر آسانی قرار میدهیم!
و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب... میفرماید: و من یتق الله، و هر کس از
محرمات الهی به خاطر
خدا و
ترس از او بپرهیزد، و
حدود او را نشکند، و
حرمت شرایعش را هتک ننموده، به آن عمل کند، یجعل له مخرجا، خدای تعالی برایش راه نجاتی از تنگنای مشکلات زندگی فراهم میکند، چون
شریعت او
فطری است، و خدای تعالی
بشر را به وسیله آن
شرایع به چیزی
دعوت میکند که
فطرت خود او اقتضای آن را دارد، و
حاجت فطرتش را بر میآورد، و
سعادت دنیایی و آخرتیش را تامین میکند، و از
همسر و
مال و هر چیز دیگری که مایه خوشی زندگی او و پاکی حیاتش باشد، از راهی که خود او احتمالش را هم ندهد و توقعش را نداشته باشد
روزی میفرماید، پس
مؤمن این ترس را به خود راه ندهد که اگر از خدا بترسد و حدود او را محترم بشمارد و به این جهت از آن محرمات کام نگیرد، خوشی زندگیش تامین نشود، و به تنگی
معیشت دچار گردد، نه، اینطور نیست، برای اینکه
رزق از ناحیه خدای تعالی ضمانت شده و خدا قادر است که از
عهده ضمانت خود بر آید.
تقواپیشگی، مایه آسانی
حساب رسی در
قیامت است:
وما علی الذین یتقون من حسابهم من شیء...
و (اگر) افراد با تقوا (برای
ارشاد و
اندرز با آنها بنشینند)، چیزی از
حساب (و
گناه) آنها بر ایشان نیست ... .
احتمال داده شده که ضمیر جمع در «من حسابهم» به متقین برگردد و مقصود، حسابرسی آسان و بدون پیامد
مکروه باشد.
در این آیه میگوید: اگر افراد با تقوا برای
نهی از منکر در جلسات آنها شرکت کنند و به
امید پرهیزکاری و بازگشت آنها از
گناه، آنان را متذکر سازند مانعی ندارد و
گناهان آنها را بر چنین اشخاصی نخواهند نوشت، زیرا در هر حال
قصد آنها خدمت و انجام وظیفه بوده است (و ما علی الذین یتقون من حسابهم من شی ء و لکن ذکری لعلهم یتقون) برای این آیه
تفسیر دیگری نیز ذکر شده ولی آنچه گفتیم با ظاهر آیه و همچنین با
شأن نزول آن سازگارتر است.
ضمنا باید توجه داشت تنها کسانی میتوانند از این استثناء استفاده کنند که طبق تعبیر آیه دارای مقام تقوا و پرهیزگاری باشند و نه تنها تحت تاثیر آنها واقع نشوند بلکه بتوانند آنها را تحت تاثیر خود قرار دهند.
اینکه بعضی از
دانشمندان اهل تسنن این آیه را دلیلی بر عدم جواز
تقیه بر رهبران دینی گرفتهاند زیرا آیه صریحا میگوید: در برابر دشمنان تقیه نکن و حتی اگر در مجلس آنها باشی از مجلس آنها برخیز.
این ایراد نیز روشن است، زیرا
شیعه هرگز نمیگوید در همه جا باید تقیه کرد بلکه تقیه در پارهای از موارد قطعا
حرام است، و
وجوب آن منحصر به مواردی است که تقیه و ترک اظهار
حق منافعی داشته باشد که از اظهار آن بیشتر باشد، و یا موجب دفع ضرر و خطر کلی گردد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «آسانی».