تقوا و فضل خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از اثرات تقواپیشگی بهرهمند شدن از
فضل و
نعمت خداوند میباشد.
بهرهمندی از
فضل و
نعمت بزرگ خداوند، فرجام تقواپیشگی میباشد:
یـایها الذین ءامنوا ان تتقوا الله... والله ذوالفضل العظیم.
ای کسانی که
ایمان آوردهاید! اگر از (مخالفت فرمان)
خدا بپرهیزید، ... و خداوند صاحب فضل و بخشش عظیم است!
ان المتقین فی مقام امین• فی جنـت وعیون• یلبسون من سندس واستبرق متقـبلین• کذلک وزوجنـهم بحور عین• یدعون فیها بکل فـکهة ءامنین• لا یذوقون فیها الموت الا الموتة الاولی و وقـهم عذاب الجحیم• فضلا من ربک ذلک هو الفوز العظیم.
(ولی) پرهیزگاران در جایگاه امنی قرار دارند،•در میان باغها و چشمهها.•آنها لباسهایی از
حریر نازک و ضخیم میپوشند و در مقابل یکدیگر مینشینند.•اینچنیناند
بهشتیان و آنها را با «
حور العین»
تزویج میکنیم! •آنها در آنجا هر نوع میوهای را بخواهند در اختیارشان قرار میگیرد، و در نهایت
امنیت به سر میبرند!•هرگز مرگی جز همان
مرگ اول (که در
دنیا چشیدهاند) نخواهند چشید، و خداوند آنها را از
عذاب دوزخ حفظ میکند.•این فضل و بخششی است از سوی پروردگارت، این همان رستگاری بزرگ است!
ان المتقین فی جنـت ونعیم• فمن الله علینا ووقـنا عذاب السموم.
ولی پرهیزگاران در میان باغهای
بهشت و نعمتهای فراوان جای دارند.
اما خداوند بر ما
منت نهاد و از
عذاب کشنده ما را حفظ کرد!
فضلا من ربک ذلک هو الفوز العظیم، این جمله، جملهای است حالیه از
کرامت و نعمتی که قبلا ذکر شده بود. ممکن هم هست
مفعول مطلق و یا
مفعول له باشد. در هر صورت چه حال باشد و چه مفعول مطلق، و چه مفعول له این معنا را افاده میکند که آن کرامت و
نعمت که گفته شد فضلی است از ناحیه
خدا، نه اینکه
بندگان خدا از او چنین چیزی را طلب کار باشند، و آن چنان مستحق آن باشند که خدا بر خود لازم و
واجب بداند که آن بهشت را به عنوان پاداش به ایشان بدهد، برای اینکه خدا
مالک است، مالکی غیر مملوک، و هیچ چیزی و هیچ موجودی مالک حقی که آن را از خدا طلب کند نیست تا خدا را محکوم به دادن آن
حق کند، بلکه داستان نعمت بهشت تنها وعدهای است که خدا به بندگان صالحش داده، و این خود او است که فرموده: خدا
خلف وعده نمیکند.
کلمه فوز به معنای ظفر یافتن به مقصود است، و اگر بهشت را پیروزی و فوزی عظیم خوانده، بدین جهت است که آخرین سعادتی است که آدمی بدان نائل میشود.
در آخرین آیه مورد بحث اشاره به تمام این نعمتهای هفتگانه کرده، به صورت یک جمع بندی میگوید: همه اینها به عنوان
فضل و بخششی از سوی پروردگار تو است و این فوز عظیم و پیروزی بزرگی است که شامل حال پرهیزگاران میشود (فضلا من ربک ذلک هو الفوز العظیم).
درست است که پرهیزگاران حسنات بسیاری در
دنیا انجام دادهاند، ولی مسلما پاداش عادلانه آن اعمال ناچیز اینهمه نعمت بی پایان و جاودانی نیست این فضل خدا است که اینهمه پاداش را در
اختیار آنها گذارده. از این گذشته، اگر فضل الهی در
دنیا شامل حال آنها نبود هرگز نمیتوانستند آن حسنات را بجا آورند، او به آنها
عقل و
دانش داد، او
پیامبران الهی و
کتب آسمانی را فرستاد، و او
توفیق هدایت و
عمل را شامل حالشان کرد. آری بهرهگیری از این توفیقات بزرگ و رسیدن به آن همه پاداش در پرتو این توفیقات، فوز عظیم، و پیروزی بزرگی است که جز در سایه لطف او حاصل نمیشود.
قرآن میگوید: علاوه بر تشخیص
حق از
باطل نتیجه پرهیزکاری این است که خداوند
گناهان شما را میپوشاند و آثار آن را از وجود شما بر میدارد (و یکفر عنکم سیئاتکم) به علاوه شما را مشمول
آمرزش خود قرار میدهد (و یغفر لکم) و پاداشهای فراوان دیگری در
انتظار شماست که جز خدا نمیداند زیرا خداوند فضل و بخشش عظیم دارد (و الله ذو الفضل العظیم).
این چهار اثر، میوههای
درخت تقوا و پرهیزکاری هستند و وجود رابطه طبیعی در میان تقوا و پارهای از این آثار مانعی از آن نمیشود که همه آنها را به خدا نسبت بدهیم زیرا کرارا در این تفسیر گفتهایم که هر موجودی هر اثری دارد به خواست خداست و لذا هم میتوان آن اثر را به خدا نسبت داد و هم به آن موجود.
در اینکه میان تکفیر سیئات و
غفران چه تفاوتی است بعضی از مفسران معتقدند که اولی اشاره به پرده پوشی در
دنیا و دومی اشاره به رهایی از
مجازات در
آخرت است. ولی احتمال دیگری در اینجا وجود دارد که تکفیر سیئات اشاره به آثار روانی و اجتماعی گناهان دارد که در پرتو تقوا و پرهیزکاری از میان میرود،
ولی غفران اشاره به مساله
عفو و
بخشش خداوند و رهایی از مجازات است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «فضل خدا».