• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسادت عایشه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حسادت از آن دسته رذائل اخلاقی بشمار می‌رود که در دین و شریعت اسلامی به شدت مورد نکوهش واقع شده است. حسادت و تکبر بود که ابلیس را به نافرمانی از امر خداوند کشاند و موجب کفر وی شد. بروز حسادت در شخصیتهای تاریخی می‌تواند بازتاب اجتماعی خاصی را دنبال کند و نیز روشن کننده بسیاری از حقائق شود. در این مقاله به این صفت رذیله در شخصیتی می‌پردازیم که در چند فتنه نقش اصلی را بازی کرده و حسادتهای او نفاق را در دلش بارور نموده، یعنی عایشه دختر ابوبکر. برخی با جانب داری از عایشه در فتنه‌ها، او را مجتهدی دانسته‌اند که به علم خود عمل کرده و احتمال خطاء را در وی نفی نکرده‌اند؛ اما با شناخت مقداری از کردارش به این نتیجه می‌رسیم که او اساسا با تصمیمات احساسی خود در برابر حق ایستادگی و مخالفت می‌کرده.

فهرست مندرجات

۱ - کردارهای غلط عایشه
       ۱.۱ - اذیت پیامبر
       ۱.۲ - نافرمانی از دستورات خدا و پیامبر
       ۱.۳ - بدگوئی از خدیجه
       ۱.۴ - اهانت به علی
       ۱.۵ - اذیت نمودن فاطمه
       ۱.۶ - حسادت به ماریه
       ۱.۷ - تایید بهتان منافقین به ماریه
       ۱.۸ - اهانت به‌ ام سلمه
       ۱.۹ - نسبت دروغ به پیامبر
       ۱.۱۰ - درغگوئی در حضور پیامبر برای بدبینی زینب
       ۱.۱۱ - فخرفروشی نسبت به صفیه
       ۱.۱۲ - کتک کاری با سوده بنت زمعه
       ۱.۱۳ - توهین به خوله و ملیکه
۲ - نکته
۳ - عناوین مرتبط
۴ - پانویس
۵ - منبع


۱.۱ - اذیت پیامبر

 گاهی از شبها که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای عبادت از بستر بر می‌خواست و یا به زیارت اهل قبور به بقیع می‌رفتند، عایشه را غیرت زنانگی می‌گرفت و خود شخصا به تعقیب آن حضرت می‌رفت و یا کنیزش را به تعقیب می‌فرستاد.
[۱] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه، ۱۳۲۳ه ق، اول، ج۱۸، ص۳۶۱.    
آن حضرت نیز به وی خطاب می‌کرد که آیا گمان داری که خداوند و پیامبرش بر تو ستم روا می‌دارند. باز هم گرفتار شیطانت شده‌ای. وای بر تو (عایشه) اگر می‌توانستی چه‌ها که نمی‌کردی.
[۲] واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، دوم، ۱۴۱۸، ج۲، ص۱۵۷.    
روزی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شکایت او را به پدرش ابوبکر نمود، درحالی که او بی‌شرمانه در حضور پدرش به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفت: عدالت داشته باش (در موقعیتی دیگر عایشه نسبت به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خشمگین بود و گفت: توئی که گمان می‌کنی فرستاده خدائی؟) که سیلی محکمی از پدرش دریافت نمود بطوریکه از دهانش خون جاری شد.
[۳] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۴، ج۹، ص۷۰.    
وی احترام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را حتی در نماز نگاه نمی‌داشت و پای خود را در محل سجده آن حضرت قرار می‌داد
[۴] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۲۹۹.    
و مثل جنازه جلوی آن حضرت دراز می‌کشید و به این مطلب افتخار می‌کند،
[۵] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۴، ج۸، ص۱۰۶.    
[۶] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۲۳۴.    
تا اینکه خود پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در حالت سجده پای او را از محل سجده دور می‌کردند.
[۷] صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۳ه ق، ج۱، ص۲۴۷.    
[۸] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرين، تهران، نشر مرتضوی، سوم، ۱۳۵۷ش، ج۴، ص۲۹.    


۱.۲ - نافرمانی از دستورات خدا و پیامبر

 نافرمانی او از دستورات قرآن و پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را در چند مورد می‌توان پی‌گیری کرد که برخی شخصی و برخی جنبه سیاسی دارد:
الف. از نافرمانیهای وی اطلاع دادن او به ابوبکر و عمر و ابوعبیده برای برگشتن از سپاه اسامه است.
[۹] دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، انتشارات شریف رضی، ۱۴۱۲ هـ ق، ج۲، ص۳۳۸.

ب. دیگر نافرمانی وی با دستور خداوند و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) زمانی است که او برای مبارزه با امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) به بصره لشگرکشی می‌کند و جنگ جمل را می‌آفریند.
[۱۰] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفا، ۱۴۰۴ ه ق، ج۳۰، ص۱۹.    

ج. او بود که دستور تیر باران بدن مطهر امام حسن (علیه‌السّلام) را صادر کرد و برخلاف دستور صریح خداوند مبنی بر مودت به ذوی القربی عمل نمود.
[۱۱] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۳۰۰.    


۱.۳ - بدگوئی از خدیجه

 پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هر روز از خدیجه یاد می‌کرد و عایشه حسادت می‌کرد. عایشه از آن حضرت بدگوئی می‌کند و می‌گوید: او پیرزنی... بود که خداوند بهتر از آن را به شما عطاء کرده است. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از این گفته به شدت ناراحت می‌شود و می‌فرماید: خداوند بهتر از او را به من نداده است...
[۱۲] فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضه الواعظین، قم، انتشارات رضی، بی تا، ج۲، ص۲۶۹.    
[۱۳] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۱۰۳.    
[۱۴] حلبی شافعی، ابوالفرج، السیره الحلبیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، دوم، ۱۴۲۷ه ق، ج۳، ص۴۴۰.    
همچنین وقتی هاله خواهر خدیجه به دیدار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌آمد، آن حضرت به یاد خدیجه می‌افتاد، عایشه به شدت ناراحت می‌شد و به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌گفت: از پیرزن بی‌دندان قریش نگو، او قبلا مرده است و خدا بهتر از آن را به تو عنایت فرمود. با این کلام نسبت به خدیجه (سلام‌الله‌علیهم) بی‌احترامی می‌کرد.
[۱۵] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۳۳۹.    
[۱۶] دمشقی، ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۳، ص۱۲۸.    
عایشه می‌گوید با اینکه خدیجه را ندیده بودم اما به هیچ کدام از زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چون خدیجه احساس حسادت نمی‌کردم.
[۱۷] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه، ۱۳۲۳ه ق، اول، ج۱۸، ص۱۷۲.    
[۱۸] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه، ۱۳۲۳ه ق، اول، ج۱۸، ص۲۶۱.    
[۱۹] ابن طاوس، علی بن موسی، الطرائف، قم، چابخانه خیام، ۱۴۰۰ه ق، ج۱، ص۲۹۱.    


۱.۴ - اهانت به علی

 اصحاب در حضور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بودند و عایشه پشت سر آن حضرت نشسته بود و امیرالمومنین (علیه‌السّلام) وارد شد و ایشان به اشاره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کنار او و عایشه قرار گرفت. در این هنگام عایشه او را هل داد و با غضب گفت: جائی برای نشستن جز دامن من پیدا نکردی. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز با غضب فرمودند: ‌ای حمیراء، من را در مورد علی (علیه‌السّلام) اذیت نکن.
[۲۰] هلالی کوفی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، قم، انتشارات الهادی، ۱۴۱۵ ه ق، ص۷۴۷.    
یکی از کارهائی که با ارتکاب آن، مورد عتاب دیگر زنان واقع شد، عقده گشائی و خوشحالی او از خبر شهادت حضرت امام علی (علیه‌السّلام) بود که با این شعر ابراز نمود.
[۲۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، بیروت، دارالتراث، دوم، ۱۳۸۷ه ق، ج۵، ص۱۵۰.    

فالقت عصاها فاستقرت بها النوی کمــا قر عینا بالایاب المــــسافر
امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: خوی زنانه او (عایشه) دیده عقلش را بسته بود و شراره کینه او با من در دلش چون کوره آهنگران زبانه می‌کشید.
[۲۲] امام علی علیه‌السلام، شرح نهج البلاغة، ترجمه معتزلی، ابن ابی الحدید، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۰۴ ه ق، ج۹، ص۱۸۹.    


۱.۵ - اذیت نمودن فاطمه

 روزی عایشه با فریاد به فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) می‌گفت: ‌ای دختر خدیجه به خدا قسم تو برای مادرت نسبت به ما برتری می‌دانی، کدام برتری؟! او هم مانند بعضی از ما بود. فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) این کلام را شنید و وقتی به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نگاه کرد، گریه‌اش جاری شد. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با غضب جواب عایشه را دادند.
[۲۳] صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۰۳ه ق، ج۱، ص۴۰۵.    
ابن ابی الحدید به نقل از استادش می‌گوید: فاطمه دل پری از دست عایشه داشت؛ زیرا زنان مدینه سخنان نیشدار عایشه را برای وی نقل می‌کردند.
[۲۴] امام علی علیه‌السلام، شرح نهج البلاغة، ترجمه معتزلی، ابن ابی الحدید، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۰۴ ه ق، ج۹، ص۱۹۳.    


۱.۶ - حسادت به ماریه

 عایشه می‌گوید: ماریه زنی زیبا بود و مورد علاقه رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، چون از نزدیک علاقه آن حضرت را به او می‌دیدیم به بد رفتاری با وی برآمدیم؛ بخصوص وقتی که ابراهیم را به دنیا آورد. تا اینکه ماریه از دست ما به رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شکایت برد و آن حضرت خانه وی را تغییر دادند. روزی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در حالی که ابراهیم در دست ایشان بود به عایشه فرمودند: ببین چقدر به من شباهت دارد. عایشه در جواب گفت: نه هیچ شباهتی به شما ندارد.
[۲۵] واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، دوم، ۱۴۱۸، ج۸، ص۱۷۱.    
[۲۶] واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۱۰۹.    


۱.۷ - تایید بهتان منافقین به ماریه

 وقتی منافقین برای بد نام کردن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) توطئه بهتان و افتراء به ماریه را پیش گرفتند، در داخل خانه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز عایشه به حمایت از منافقین پرداخت و به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفت: که ابراهیم فرزند تو نبود!! بلکه فرزند جریح قبطی پسر عموی ماریه است.!! پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند (اگر راست گفته باشی و برای تحقیق) امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) را به دنبال جریح فرستاد تا اینکه بعد از تحقیق او را بکشد؛ اما ماجرا چنین شد که این بهتان و افتراء را امیرالمومنین (علیه‌السّلام) کشف کرد و به آن حضرت خبر داد و عایشه از اینکه این ماجرا و توطئه با تلاش امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) از بین رفت ناراحت شد.
[۲۷] قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر القمی، قم، موسسه دارالکتاب، ۱۴۰۴ه ق، ج۲، ص۹۹.    
[۲۸] قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر القمی، قم، موسسه دارالکتاب، ۱۴۰۴ه ق، ج۲، ص۳۱۸.    
[۲۹] نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۰۸هـ ق، ج۱۸، ص۷۶.


۱.۸ - اهانت به‌ ام سلمه

 او و حفصه لباس و پوشش‌ ام سلمه را مسخره کردند و گفتند: شالی که او از دوش خود رها کرده مانند زبان سگ است.
[۳۰] واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱هـ ق، ص۴۰۹.
[۳۱] نباتی بیاضی، علی بن یونس، الصراط المستقیم، نجف، کتابخانه حیدریه، ۱۳۸۴هـ ش، ج۲، ص۳.
[۳۲] ابن طاوس، احمد بن موسی، عین العبرة، قم، انتشارات دار الشهاب، بی تا، ص۴۴.    
و نیز زمانی‌ ام سلمه برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) غذائی آماده کرد و آن حضرت در خانه عایشه بودند. عایشه غیرت کرد و با سنگی آن ظرف را شکست. وی در حضور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با ظرف غذای حفصه و صفیه نیز چنین کرده بود.
[۳۳] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۴، ج۹، ص۷۰.    
[۳۴] شهرستانی، سید علی، وضوء النبی، مشهد، موسسه جواد الائمه (علیه السلام)، دوم، ۱۴۱۶، ج۱، ص۲۳۷.    
به گفته بخاری در صحیح خود زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دو حزب بودند یکی به سرکردگی عایشه و دیگری‌ ام سلمه.

۱.۹ - نسبت دروغ به پیامبر

 پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) زنی به نام سبا (سناه) از بنی صعصعه به عقد خویش در آورد. زیبائی او باعث شد تا عایشه و حفصه نسبت به او حسادت کنند و سبب جدائی او از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شوند. به او گفتند که اگر رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دیدی بگو: از تو به خدا پناه می‌برم؛ زیرا ایشان از این سخن خشنود خواهد شد.
[۳۵] نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۰۸هـ ق، ج۴، ص۳۷۸.
[۳۶] اشعری، احمد بن محمد بن عیسی، نوادر اشعری، قم، مدرسه امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ۱۴۰۸ه ق، ص۱۰۳.    
[۳۷] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۴۲۱.    
این حسادت را نیز نسبت به اسماء دختر نعمان و ملیکه دختر کعب و فاطمه دختر ضحاک و عمرة و جونیه و غزیه و ضباعه، اجراء کردند.
[۳۸] ابن شهر آشوب، محمد، المناقب، قم، موسسه انتشارات علامه، ۱۳۷۹هـ ق، ج۱، ص۱۶۰.
[۳۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، بیروت، دار التراث، دوم، ۱۳۸۷ه ق، ج۱۱، ص۵۹۶.    
[۴۰] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۲۰.    
[۴۱] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۳۲۰.    
[۴۲] مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماء، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۲۰هـ ق، ج۶، ص۱۰۱.
[۴۳] النجاح الطائی، السیرة النبویه، بیروت، موسسة البلاغ، اول، ۱۴۲۲هـ ق، ج۲، ص۱۴۱.


۱.۱۰ - درغگوئی در حضور پیامبر برای بدبینی زینب

 پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از خانه زینب به خانه عایشه رفت، در حالی که شربتی از عسل نوشیده بودند. عایشه به آن حضرت گفت: از دهان شما بوی مغافیر (گیاهی بدبو) می‌آید. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: اینطور نیست او به من شربتی از عسل داده است، در این هنگام (برای از بین رفتن نقشه عایشه) آیه نازل شد که چرا چیزی را که خداوند بر تو حلال کرده تو برخودت حرام می‌کنی.
[۴۴] ابن طاوس، علی بن موسی، عین العبرة، ج۱، ص۴۳.    
[۴۵] تحریم/سوره۶۶، آیه۱.    
[۴۶] قرطبی، ابن طلاع، اقضیة رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۲۶ه ق، ص۷۵.    


۱.۱۱ - فخرفروشی نسبت به صفیه

 روزی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) صفیه را دید که گریه می‌کند، از علت آن پرسیدند؛ گفت: عایشه و حفصه از من عیب‌جوئی می‌کنند (به او می‌گفتند‌ ای دختر یهودی). پیامبر فرمود: چرا نگفتی پدرم هارون و عمویم موسی و همسرم محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.
[۴۷] واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱هـ ق، ص۴۱۰.
[۴۸] قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر القمی، قم، موسسه دارالکتاب، ۱۴۰۴ه ق، ج۲، ص۳۲۱.    
همچنین وقتی رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در لحظات آخر عمر بود، صفیه بسیار ناراحت بود و آرزو می‌کرد که او به جای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در حالت احتضار باشد. این سخن صفیه از طرف برخی (عایشه و..) حمل بر تظاهر و ریا شد. اما پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در آن حالت فرمود : صفیه حقیقت را ابراز می‌کند.

۱.۱۲ - کتک کاری با سوده بنت زمعه

 روزی عایشه دید سوده این شعر را می‌خواند: قبیله تیم و عدی (کنایه از ابوبکر و عمر) به دنبال این هستند که برای خود همپیمانانی (برای غصب خلافت). بیابند. عایشه به حفصه گفت که او دارد به من و تو کنایه می‌زند و به همین دلیل سوده را به باد کتک گرفتند.
[۴۹] شهرستانی، سید علی، وضوء النبی، مشهد، موسسه جواد الائمه علیه السلام، دوم، ۱۴۱۶ ه ق، ج۱، ص۲۳۷.    


۱.۱۳ - توهین به خوله و ملیکه

 خوله دختر حکیم خودش را برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بدون مهریه بخشید؛ اما عایشه مانع از این ازدواج شد و گفت: آیا برای یک زن خجالت آور نیست که خود را به مردی ببخشد و بدون مهر خواستار همسری او شود.
[۵۰] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفا، ۱۴۰۴ ه ق، ج۲۲، ص۱۸۰.    
ملیکه دختر کعب نیز بعد از فتح مکه با تیغ حسادت عایشه برخورد نمود و به او گفت: آیا خجالت نمی‌کشی از اینکه با قاتل پدرت ازدواج کردی.
[۵۱] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۳۲۰.    


عایشه دختر ابوبکر چنین زندگانی پر ماجرائی در دوران حضور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) داشت و بعد از آن حضرت از بزرگترین فتنه گرانی شد که سیاستهای ضد ولایت را رهبری می‌کرد. فتنه جمل از بزرگترین معضلاتی بود که با حضور او به نبردی خونین تبدیل شد و مصیبتی بر دامن جامعه اسلامی نشاند. کردار و حسادتهای عایشه مقدمه‌ای برای شناخت اعمال وی در فتنه جمل است.

منشأ حسادت؛ آثار حسادت؛ مصحف عایشه بنت ابی بکر.

۱. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه، ۱۳۲۳ه ق، اول، ج۱۸، ص۳۶۱.    
۲. ↑ واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، دوم، ۱۴۱۸، ج۲، ص۱۵۷.    
۳. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۴، ج۹، ص۷۰.    
۴. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۲۹۹.    
۵. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۴، ج۸، ص۱۰۶.    
۶. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۲۳۴.    
۷. ↑ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۳ه ق، ج۱، ص۲۴۷.    
۸. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرين، تهران، نشر مرتضوی، سوم، ۱۳۵۷ش، ج۴، ص۲۹.    
۹. ↑ دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، انتشارات شریف رضی، ۱۴۱۲ هـ ق، ج۲، ص۳۳۸.
۱۰. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفا، ۱۴۰۴ ه ق، ج۳۰، ص۱۹.    
۱۱. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۳۰۰.    
۱۲. ↑ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضه الواعظین، قم، انتشارات رضی، بی تا، ج۲، ص۲۶۹.    
۱۳. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۱۰۳.    
۱۴. ↑ حلبی شافعی، ابوالفرج، السیره الحلبیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، دوم، ۱۴۲۷ه ق، ج۳، ص۴۴۰.    
۱۵. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۳۳۹.    
۱۶. ↑ دمشقی، ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۳، ص۱۲۸.    
۱۷. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه، ۱۳۲۳ه ق، اول، ج۱۸، ص۱۷۲.    
۱۸. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه، ۱۳۲۳ه ق، اول، ج۱۸، ص۲۶۱.    
۱۹. ↑ ابن طاوس، علی بن موسی، الطرائف، قم، چابخانه خیام، ۱۴۰۰ه ق، ج۱، ص۲۹۱.    
۲۰. ↑ هلالی کوفی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، قم، انتشارات الهادی، ۱۴۱۵ ه ق، ص۷۴۷.    
۲۱. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، بیروت، دارالتراث، دوم، ۱۳۸۷ه ق، ج۵، ص۱۵۰.    
۲۲. ↑ امام علی علیه‌السلام، شرح نهج البلاغة، ترجمه معتزلی، ابن ابی الحدید، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۰۴ ه ق، ج۹، ص۱۸۹.    
۲۳. ↑ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۰۳ه ق، ج۱، ص۴۰۵.    
۲۴. ↑ امام علی علیه‌السلام، شرح نهج البلاغة، ترجمه معتزلی، ابن ابی الحدید، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۰۴ ه ق، ج۹، ص۱۹۳.    
۲۵. ↑ واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، دوم، ۱۴۱۸، ج۸، ص۱۷۱.    
۲۶. ↑ واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۱۰۹.    
۲۷. ↑ قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر القمی، قم، موسسه دارالکتاب، ۱۴۰۴ه ق، ج۲، ص۹۹.    
۲۸. ↑ قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر القمی، قم، موسسه دارالکتاب، ۱۴۰۴ه ق، ج۲، ص۳۱۸.    
۲۹. ↑ نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۰۸هـ ق، ج۱۸، ص۷۶.
۳۰. ↑ واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱هـ ق، ص۴۰۹.
۳۱. ↑ نباتی بیاضی، علی بن یونس، الصراط المستقیم، نجف، کتابخانه حیدریه، ۱۳۸۴هـ ش، ج۲، ص۳.
۳۲. ↑ ابن طاوس، احمد بن موسی، عین العبرة، قم، انتشارات دار الشهاب، بی تا، ص۴۴.    
۳۳. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۴، ج۹، ص۷۰.    
۳۴. ↑ شهرستانی، سید علی، وضوء النبی، مشهد، موسسه جواد الائمه (علیه السلام)، دوم، ۱۴۱۶، ج۱، ص۲۳۷.    
۳۵. ↑ نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۰۸هـ ق، ج۴، ص۳۷۸.
۳۶. ↑ اشعری، احمد بن محمد بن عیسی، نوادر اشعری، قم، مدرسه امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ۱۴۰۸ه ق، ص۱۰۳.    
۳۷. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۴۲۱.    
۳۸. ↑ ابن شهر آشوب، محمد، المناقب، قم، موسسه انتشارات علامه، ۱۳۷۹هـ ق، ج۱، ص۱۶۰.
۳۹. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، بیروت، دار التراث، دوم، ۱۳۸۷ه ق، ج۱۱، ص۵۹۶.    
۴۰. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۲۰.    
۴۱. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۳۲۰.    
۴۲. ↑ مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماء، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۲۰هـ ق، ج۶، ص۱۰۱.
۴۳. ↑ النجاح الطائی، السیرة النبویه، بیروت، موسسة البلاغ، اول، ۱۴۲۲هـ ق، ج۲، ص۱۴۱.
۴۴. ↑ ابن طاوس، علی بن موسی، عین العبرة، ج۱، ص۴۳.    
۴۵. ↑ تحریم/سوره۶۶، آیه۱.    
۴۶. ↑ قرطبی، ابن طلاع، اقضیة رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۲۶ه ق، ص۷۵.    
۴۷. ↑ واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱هـ ق، ص۴۱۰.
۴۸. ↑ قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر القمی، قم، موسسه دارالکتاب، ۱۴۰۴ه ق، ج۲، ص۳۲۱.    
۴۹. ↑ شهرستانی، سید علی، وضوء النبی، مشهد، موسسه جواد الائمه علیه السلام، دوم، ۱۴۱۶ ه ق، ج۱، ص۲۳۷.    
۵۰. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفا، ۱۴۰۴ ه ق، ج۲۲، ص۱۸۰.    
۵۱. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ه ق، ج۸، ص۳۲۰.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «كردار و حسادت عايشه» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۱/۲۴.    



جعبه ابزار